Aanpassing Wet versterking regie volkshuisvesting

De Wet versterking regie volkshuisvesting (Wvrv) staat in de startblokken. Minister Mona Keijzer stuurde een licht herziene versie van de wet naar de Tweede Kamer en zet er vaart achter; de beoogde inwerkingtreding is 1 juli 2026. Werk aan de winkel! De Wvrv, oorspronkelijk het geesteskind van Hugo de Jonge, krijgt nu een impuls. Wat betekent het gewijzigde wetsvoorstel voor provincies, gemeenten, woningcorporaties en uiteindelijk vooral: voor woningzoekenden?

Nieuwe spelregels betaalbaar bouwen

Het meest in het oog springende element van Keijzers herziening is de uitwerking van de betaalbaarheidsdoelstelling uit het regeerprogramma. De Jonge stuurde nog aan op een gelijkmatiger spreiding van betaalbare woningen over gemeenten. Keijzer kiest voor dezelfde betaalbaarheidsdoelen, maar niet voor de spreiding over gemeenten. In plaats daarvan moet nu twee derde van de nieuwbouw in elke regio bestaan uit betaalbare woningen, waarvan minimaal 30% sociale huurwoningen. Deze percentages gelden op nationaal, provinciaal en regionaal niveau.

Voor gemeenten geldt een gedifferentieerde aanpak. Is hun woningvoorraad nu lager dan het landelijk gemiddelde? En wordt geen akkoord in de regio bereikt? Dan kan de provincie via een instructieregel alsnog eisen meer dan 30% sociaal te bouwen. De kritische noot bij deze nieuwe spelregels is de mate van afstemming. In het eerdere wetsvoorstel waren er duidelijke kaders voor bouwende partijen en was er een gelijk speelveld tussen gemeenten. De vraag is of de nieuwe aanpak niet juist zal leiden tot tijdrovende regionale discussies en afstemming. Dit zou namelijk haaks staan op een belangrijk doel van de wet: versnelling van de woningbouw.

Het erf op

Een andere belangrijke wijziging is het voornemen van de minister om de Ladder voor duurzame verstedelijking volledig af te schaffen voor alle woningbouwprojecten, ongeacht hun omvang. Deze maatregel moet de onderzoekslasten verminderen en de realisatie van woningbouwprojecten versnellen; ook bij grote projecten.

Tot slot maakt de wet het mogelijk om vergunningsvrij mantelzorgwoningen en familiewoningen voor directe familieleden op het eigen erf te bouwen. Dit draagt volgens de minister bij aan de mogelijkheid voor mensen om langer zelfstandig te blijven wonen. De verdere uitwerking van deze maatregel volgt later. Dat is spannend. Leidt dit tot verdichting van erven in het landelijk gebied? Gaat het om tijdelijke of permanente oplossingen? Of is het een manier om grondeigendom te gelde te maken? De uitwerking moet die duidelijkheid brengen.

Wat staat provincies en gemeenten te wachten?

De kern van de wet blijft nog steeds overeind: meer regie op de woningbouw. Eerder schreven wij al wat het voorstel inhoudt. Van provincie en gemeenten wordt meer regie verwacht om snel tot meer betaalbare woningen te komen. Zij worden verplicht om een volkshuisvestingsprogramma op te stellen. Met daarin vastgelegd hoeveel woningen er gebouwd moeten worden, waar deze komen en voor welke doelgroepen.

Een ander belangrijk onderdeel is de verplichting om een huisvestingsverordening met urgentieregeling vast te stellen. Hierin moeten gemeenten onder andere een urgentieregeling opnemen voor kwetsbare groepen. Daarnaast moeten gemeenten via zogenaamde fair share-afspraken in de regio zorgen voor een eerlijke verdeling van woningen voor groepen die niet zelfredzaam zijn op de woningmark. Dit alles vraagt de komende tijd intensieve samenwerking tussen gemeenten, provincies en woningcorporaties.

Frisse versneller

De Wvrv is geen toverstaf die alle problemen op de woningmarkt oplost. Dat kan ook niet, omdat de knelpunten te complex zijn. Maar een vlotte invoering helpt om de vastgelopen situatie iets los te wrikken. Kritisch is daarbij de samenwerking tussen overheidslagen. Regie is niet dat het Rijk de provincies, en vervolgens de provincies de gemeenten de maat nemen en controleren. Regie is vooral door beperkte instructies sturing geven aan het bouwproces op alle bestuursniveaus. Goed spelen van dit spel bepaalt of de wet een bureaucratisch gedrocht wordt of juist een frisse versneller.

Door de regiewet te zien als een verfrissende en uitvoeringsgerichte set maatregelen, krijgen overheden handvatten om de woningbouw te versnellen. En om de toegankelijkheid van woningen voor verschillende inkomensgroepen te verbeteren.