PFAS: Zuid-Holland zegt dat 'Den Haag' niet wilde luisteren

'Naturellement', antwoordde VVD-gedeputeerde Frederik Zevenbergen afgelopen woensdag op een SP-verzoek om zijn Franse collega te waarschuwen wat die zich mogelijk op de hals haalt met het chemieconcern Chemours. In het Noord-Franse departement Oise gaat het concern een bestaande fabriek uitbreiden waar eveneens de omstreden chemische stoffengroep PFAS geproduceerd wordt. Deze PFAS zijn de schrik van de bewoners rond de fabriek van Chemours in Dordrecht.

Woensdagochtend vond in het Haagse provinciehuis van Zuid-Holland de tweede hoorzitting rond Chemours plaats. Daarna begon het politieke debat in de Provinciale Staten over de vraag: hoe nu verder met wat de coalitiepartij BBB een 'crisis' noemt? Zo luchtig als Zevenbergen de vergadering met een woord Frans eindigde, zo doorleefd begon hij een paar uur eerder zijn beantwoording van vragen van de Provinciale Staten. 'Ik hoop dat u de frustratie hoort in mijn stem.'

Toen de ChristenUnie wilde weten of het voorzorgsprincipe wel voorop staat in de vergunningverlening aan Chemours, antwoordde hij: 'Wij doen dat juist, doordat wij de eisen scherper in de revisievergunning hebben geïnterpreerd dan dat door de rechter is gedaan. Wij gaan verder dan we kunnen. De rechter heeft gezegd: ik fluit u terug. Dus ik zou niet weten hoeveel verder we nog te ver kunnen gaan.'

Verloren rechtszaak

Hiermee verwees de gedeputeerde naar de verloren rechtszaak tegen Chemours over een tussentijdse aanscherping van de vergunning. Zuid-Holland wil het chemiebedrijf even zware regels opleggen voor de groep potentieel Zeer Zorgwekkende Stoffen (pZZS) als voor de Zeer Zorgwekkende Stoffen (ZZS). Ook wil de provincie dat in de fabrieken in Dordrecht nieuwe technieken worden ingevoerd, op basis van wat de omgevingsdienst DCMR blijkt te hebben geleerd van een collega-omgevingsdienst in de Amerikaanse staat North Carolina die met een soortgelijk hoofdpijndossier worstelt. In beide gevallen oordeelde de rechter dat eerst meer onderzoek nodig is. De provincie is in hoger beroep gegaan.

De betrokken gedeputeerden Zevenbergen en zijn CDA-collega Meindert Stolk benadrukken dat ze binnen de huidige regelgeving weinig extra middelen in handen hebben. De provincie lobbyt dan ook in Brussel, waar een verbod op PFAS nog tot 25 september in consultatie is, en in Den Haag, waar volgende week donderdag 14 september een rondetafelgesprek plaatsvindt naar aanleiding van een rapport van de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) over onder meer de kwestie-Chemours. Ook het bestuur van Zuid-Holland spreekt dan in.

Dat is verschrikkelijk

Zevenbergen sprak vol frustratie over die lobby in Den Haag. 'Als u eens wist wat voor moeite wij hebben moeten doen om tot een norm te komen voor PFAS in het zwemwater. Dat is verschrikkelijk. Ik hoop en ik verwacht dat, na de hoorzittingen en na deze commissievergadering, wij nu eens een keer van het gelazer af kunnen zijn. Jarenlang hebben wij op de deur geklopt bij het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat: geef ons een norm. Jarenlang hebben wij op de deur geklopt: zouden we eens wat met PFAS moeten doen? Gelukkig is dat nu eindelijk, dankzij de reportage van Zembla en de aandacht eromheen, gaan lopen. Maar dan hebben we nog een dossier, en dat zijn de potentieel Zeer Zorgwekkende Stoffen. En ook daarover is niet erg naar ons geluisterd. En dat frustreert ons.'

Ontzettend veel geld

Het Zuid-Hollandse bestuur benadrukte woensdag dat het alles doet wat het kan. (Zevenbergen: 'Vanaf 2014 of 2015 is de emissie met 99 procent verminderd, doordat wij daar zo op geduwd hebben, doordat wij filtratie en andere technieken verplicht hebben gesteld.') Omgevingsdienst DCMR heeft vijftien man op Chemours zitten. Als enige bedrijf in Zuid-Holland wordt het wekelijks gecontroleerd. (Zevenbergen: 'Wij investeren elk jaar meer dan een miljoen in toezicht en handhaving op specifiek deze fabrikant.') 

Er is daarnaast een wekelijks overleg tussen de twee gedeputeerden, de omgevingsdienst, ambtenaren en omgevingsrechtjuristen. (Zevenbergen: 'Overigens geven we ook ontzettend veel geld uit aan de omgevingsrechtjuristen, want wij hebben wel de besten van Nederland hiervoor gevraagd.')

Gezondheid

Een grootschalig bevolkingsonderzoek onder de Zuid-Hollanders gaat er voorlopig niet komen, omdat zowel de GGD als het RIVM dit niet van meerwaarde vinden. Het probleem is dat het moeilijk is een causaal verband te leggen tussen de eventuele gezondheidsklachten van een persoon en de aanwezigheid van PFAS in diens bloed. 'Nu is het effectiever om ondersteuning te bieden aan onze oproep voor de verdere ontwikkeling van wetenschappelijke kennis over de gezondheidseffecten van PFAS en de werking van PFAS in het lichaam middels gezondheidsonderzoek', zo meldde de GGD Zuid-Holland woensdagochtend.

De GGD verwees tegelijkertijd naar een publicatie een week eerder in NRC Handelsblad, over een labanalyse van eieren van particulieren rond de Dordtse fabriek. In die eieren werd PFAS gevonden. De gezondheidsdienst heeft de meetgegevens opgevraagd. De gemeenten Dordrecht, Papendrecht, Molenlanden en Sliedrecht hebben nog een eigen eierenonderzoek lopen. Daarnaast wil de GGD graag een onderzoek naar zuivelproducten. Gedeputeerde Stolk zei woensdag dat hij het RIVM zal vragen vlees en zuivel mee te nemen in een al lopende studie. Het onderzoeksinstituut is in opdracht van het rijk begonnen aan een onderzoek naar blootstelling aan PFAS dat tot 2025 duurt.