Botsende visies van BBB, VVD en Christianne van der Wal

In het Nederlandse landbouw- en natuurbeleid vindt een wisseling van de wacht plaats. De kans is groot dat de BBB straks het landbouwministerie in handen krijgt. De huidige ministerpost voor Natuur en Stikstof wil de partij weer afschaffen, en degene die die plek nu bezet, Christianne van der Wal, neemt plaats in de Tweede Kamer als een gewoon fractielid van de VVD.

Maar de komende weken is het nog niet zover. Intussen toont de beantwoording door minister Van der Wal van schriftelijke Kamervragen door de BBB hoe schizofreen haar positie is en wat de boerenpartij straks van plan is op het landbouwministerie. In de Kamervragen opent de BBB de aanval op onderwerpen die Van der Wal in haar beantwoording verdedigt. Maar haar beantwoording staat op gespannen voet met het verkiezingsprogramma van de VVD.

Geen snippernatuur

De vragen van de Eerste Kamerfractie van de BBB betreffen het rekenmodel AERIUS voor het in kaart brengen van stikstofdeposities, de strenge stikstofnormen, en de aanwijzing van beschermde Natura 2000-gebieden. In het Hoofdlijnenakkoord van de nieuwe coalitie staat de wens om de aanwijzing van de Natura 2000-gebieden te herijken. De coalitie wil ‘geen snippernatuur’, maar ‘een hoofdstructuur van robuuste natuurgebieden’.

Iets vergelijkbaars stond in het verkiezingsprogramma van de VVD: ‘We maken het in Brussel bespreekbaar om op termijn Natura 2000-gebieden anders in te delen. Het uitgangspunt daarbij is geen kleiner, maar robuuster natuurareaal.’

In haar beantwoording neemt de demissionair minister het juist op voor de huidige indeling van 162 Natura 2000-gebieden. Dat heeft weliswaar voor een belangrijk deel te maken met het feit dat de BBB in de eigen vragen suggereert dat het aanwijzen van deze beschermde natuurgebieden is gebeurd op grond van verouderde wetenschappelijke inzichten over de kwetsbaarheid van de betreffende habitats. De partij voegt daaraan toe: ‘Grootte, locatie en aantal van deze N2000-gebieden had volgens de leden van de BBB-fractie anders gekund.’

Terugtrekkingsprocedure

Van der Wal onderstreept echter dat de Natura 2000-gebieden niet zozeer zijn gekozen op grond van hun kwetsbaarheid, maar op basis van hun karakteristieke natuurwaarden en belang voor vogels. ‘Bij de aangewezen gebieden is bij de rechter veelvuldig getoetst of er fouten zijn gemaakt waardoor gebieden ten onrechte zouden zijn aangewezen; dat is nog nooit gebleken’, zegt ze. ‘Verder is ook nog nooit gebleken dat gebieden definitief hun betekenis hebben verloren.’ 

Ze reageert niet op de vraag van de BBB om bij de Europese Commissie een terugtrekkingsprocedure voor de beschermde natuurgebieden te starten.

Pleidooi voor de KDW

Als reactie op de kritiek van de BBB op de berekening van stikstofdeposities, neemt Van der Wal het ook op voor het gebruik van de Kritische Depositiewaarde. Die geeft per habitattype aan vanaf welke hoeveelheid stikstofdepositie de karakteristieke natuurwaarden gevaar lopen. Ze schrijft ‘dat de KDW niet de enige of meest omvattende manier is om de kwaliteit van de natuur weer te geven. Desalniettemin is er op dit moment geen betere methode voor handen.’

In het verkiezingsprogramma van de VVD staat echter: ‘We gaan de stikstofwetgeving herzien en onderzoeken een alternatief voor de kritische depositiewaarde in de wet waarbij de staat van de natuur centraal staat.’

Het AERIUS-model

Los hiervan bekrititeert de BBB de minister, omdat ‘u blijft volharden in uw inzet op het gebruik van het AERIUS-model, waarvan – ook wetenschappelijk – is aangetoond dat dit niet volledig betrouwbaar is.’ Het betreffende rekenmodel wordt gebruikt voor de berekening van stikstofdeposities.

Ook voor dit rekenmodel neemt Van der Wal het op. ‘De stevige wetenschappelijke basis zorgt ervoor dat ook de hoogste bestuursrechter concludeert dat AERIUS geschikt is voor het maken van depositieberekeningen’, is haar antwoord. ‘Dit blijkt bijvoorbeeld uit de recente uitspraak over vliegbasis Twente. Ook concludeert de landsadvocaat dat op dit moment de juridische stand van zaken zo is, dat AERIUS Calculator geschikt is voor depositieberekeningen in het kader van toestemmingverlening voor individuele plannen en projecten.’

Maar haar partij maakt dit rekenmodel wel graag minder belangrijk, aldus het verkiezingsprogramma. ‘Minder modellen, meer meten’, staat daarin. ‘We zetten zo snel mogelijk in op bedrijfsspecifieke meetmethodes, zo weet elke ondernemer wat hij uitstoot. We gaan de gebieden in en kijken naar de daadwerkelijke staat van de natuur, op basis van onafhankelijke en langdurige monitoring.’

Nieuwe natuur

Een ander punt dat de BBB aan de minister voorlegt is het creëren van nieuwe natuur. De partij wil dat Van der Wal een organisatie als Staatsbosbeheer afremt, ‘wetende dat iedere vierkante meter nieuwe natuur het probleem van een conflict met bedrijven die stikstof uitstoten verergert’. De minister wijst erop dat Staatsbosbeheer slechts uitvoering geeft aan doelen van het Natuurnetwerk Nederland en het Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG).

Ze voegt toe: ‘De huidige staat van de natuur geeft geen aanleiding om de ontwikkeling van nieuwe natuur te temperen.’

De vraag van de BBB is ook opvallend, omdat in Zuid-Holland juist een BBB-gedeputeerde leiding geeft aan de uitbreiding daar van het natuurnetwerk en zij hiervoor de gedwongen onteigening van boeren niet uitsluit.