Incident Scene Investigation: hoe het fout ging met die brug

Auteur bijdrage: Roel Tersteeg, forensic engineer Arcadis.

De ingenieurswereld heeft een goed bewaard geheim: forensic engineering. Dat is recherchewerk, alleen dan voor techniek.

Bam!!! ’s Avonds laat kwam de brug met een met grote klap naar beneden. De omwonenden kregen bijna een hartverzakking. Al snel bleek dat de omgeving ongelofelijk veel geluk had, want er waren geen gewonden en ook geen schade aan schepen. Dat had ook heel anders kunnen aflopen...

De opdrachtgever wilde graag weten hoe dit kwam en daarom kwamen ze bij ons terecht. Wat wij dus doen is zoeken, heel goed zoeken. Want wat hier gebeurde kan zich herhalen en dat is ieders nachtmerrie. Wij gingen met een team aan de slag. De brug lag dicht en gezien de grote schade aan het bewegingswerk zou dat ook wel even zo blijven. De bouten van het grote panamawiel aan de betonnen vloer waren gebroken, de ankers van het kleinere rondsel lagen helemaal uit het beton en de tanden van het bewegingswerk lagen op in plaats van in elkaar. Kortom; veel kracht, grote schade en een moeilijke, langdurige reparatie.
Allereerst keken we of door de klap van het brugdek geen scheuren waren ontstaan of het brugdek was kromgetrokken. Tegelijk zochten we eventuele aanwijzingen in het brugdek over hoe deze naar beneden kwam. Aan vervorming en scheuren zagen we welk punt als eerste op de pijler terechtkwam. Dit was voor ons de plek waar waarschijnlijk de meeste aanwijzingen te vinden waren. Het was dus van het allergrootste belang om ervoor te zorgen dat er geen verstoringen waren voordat we dit goed hadden onderzocht. Het kan immers gevaarlijk zijn als we de juiste oorzaken niet zouden vinden als al reparaties waren gedaan. En dit is dus heel spannend, want de opdrachtgever wil die brug snel weer gebruiken terwijl wij secuur willen werken.

Bij forensic engineering komen theorie en praktijk samen. De praktijk is de zeer uitvoerige inspectie. Wat zijn de belangrijkste aandachtspunten, wat moeten we verder uitzoeken en welke monsters verzamelen we? Dit alles gaf ons een beeld van wat mogelijk was gebeurd, de volgorde van gebeurtenissen en waar externe factoren lagen. Dan de theorie. Wat zou er allemaal gebeurd kunnen zijn? Hypotheses vormen, zonder al te veel beperkingen. We lieten alle mogelijke oorzaken de revue passeren, met daarbij speciale aandacht voor de meest uitzonderlijke zaken, goede kans dat het daar verkeerd is gegaan. Door daarbij systematisch te werken is er weinig dat je over het hoofd kan zien.

Ook in het geval van onze brug. Technische oorzaken, het weer, de bediening of een aanrijding hadden allemaal effect kunnen hebben de val. Dit bracht een zee aan informatie op die we ook goed moesten verwerken en wegen. We keken daarom naar veel zaken; van ontwerp, bouw tot het gebruik en onderhoud van de brug. Lang verhaal kort: uit ons onderzoek bleek een serie van gebeurtenissen te leiden tot de vallende brug, waarbij details tellen.

Nederland reguleert brugontwerpen en op de bouw wordt toezicht gehouden. Als een ongeval met een brug plaats vindt, moet ergens in de keten van ontwerp, bouw, gebruik en onderhoud een aantal (kleine) fouten zijn gemaakt. Bij de bediening kan een handeling erin zijn geslopen die de brug extra belast. De bouten van het panamawiel waren ooit vervangen door kleinere varianten. En de rem van de brug was verkeerd afgesteld. Ieder van deze oorzaken had de constructie zelf kunnen verwerken, maar alles tegelijk kon het niet aan. Dan is het nu zaak om te voorkomen dat zo’n zelfde serie bij deze en andere bruggen nogmaals gebeuren. Met deze conclusie gaven we de opdrachtgever een gedegen advies voor het herstel én het voorkomen van herhaling. En zo is de wereld weer een klein stukje veiliger!