Groen loket voor groene vraag

Geen grote vergezichten over een duurzame abstracte toekomst, maar gewoon meters maken. Her en der wijzen experts burgers, gemeenten en bedrijven aan digitale loketten de weg in het woud van vraagstukken over natuur en energie. En als het even kan, profiteert het lokale bedrijfsleven mee.

Duurzaamheid
Het gebruik van duurzame energie is niet alleen goed voor het milieu, maar ook voor de portemonnee van gemeenten. In een serie artikelen belicht Binnenlands Bestuur succesvolle lokale initiatieven.

‘Wij willen volgend voorjaar met een groep bewoners de boomspiegels in onze straat van bij-vriendelijke vegetatie voorzien. We hebben begrepen dat we daarvoor dit najaar al bollen kunnen planten. Welke zijn daarvoor het meest geschikt? En wat moeten we volgend voorjaar aanplanten?’ Deze vraag, per mail op vrijdagmiddag gesteld op www.wageningenur.nl/degroenehelpdesk, leidt volgens de disclaimer binnen drie werkdagen tot een antwoord.

Tot verbazing van de verslaggever is er al binnen een uur antwoord. Onderzoeker David Kleijn van Alterra, onderdeel van Wageningen Universiteit en Researchcentrum, mailt: ‘Bolgewassen zijn niet zo aantrekkelijk. Veel beter zijn voorjaarsbloeiers als paarse of witte dovenetel. Zomer­flora is eenvoudiger: alles wat uitbundig bloeit en veel nectar geeft. Neem geen zwaar doorveredelde variëteiten maar kies (nagenoeg) wilde soorten.’

De groene helpdesk van het Wageningse onderzoeksinstituut voor de leefomgeving geeft antwoord op vragen van burgers, gemeenten en bedrijven op gebied van natuur en landschap. ‘We zijn de voordeur waar mensen kunnen aanbellen. We zijn er twee jaar geleden als proefproject mee begonnen, omdat we ontdekten dat we veel kennis in huis hebben die gemakkelijk nogmaals ontsloten kan worden’, licht Saskia Knoppersen van Alterra toe. ‘Veel onderwerpen zijn al eens onderzocht, en dan is het aantrekkelijk om in een kwartiertje een snelle scan in de literatuur te doen en antwoord te geven met een rekening van nul euro.’

In het begin bediende Alterra vooral gemeenten en provincies, nu weten ook steeds meer burgers, bedrijven en instellingen als ziekenhuizen de weg naar het groene loket te vinden. Voor de onderzoekers hebben de vragen het voordeel dat ze hun kennis opfrissen. ‘Bij wat meer ingewikkelde vragen stoppen ze er soms zelfs een halve dag in’, aldus Knoppersen.

En er is nog een voordeel. De helpdesk fungeert niet zelden als marketinginstrument voor de kennisinstelling. ‘Soms leidt een vraag tot een verkennend gesprek voor een nader onderzoek in opdracht van gemeenten of bedrijven. Meerdere verwante vragen leiden tot een nieuw onderzoek dat door de afzonderlijke vragenstellers gezamenlijk wordt betaald. Zo proberen we momenteel samen met een aantal zorginstellingen en verzekeringsmaatschappijen concreet te krijgen hoe groen valt in te zetten om gezondheidswinst te behalen.’

Lokale werkgelegenheid
De digitale service van Wageningen Universiteit en Researchcentrum is niet uniek. Provincies met veel natuur, landschap en bos hebben een groen loket (www.groenloket.nl) waar particuliere grondeigenaars terecht kunnen met vragen als ‘hoe onderhoud ik mijn hoogstamboomgaard?’; ‘hoe kan ik van mijn weiland een bos maken?’ en ‘voor welke beheervergoedingen of subsidieregelingen kom ik in aanmerking?’ Onder meer de provincie Overijssel en Gelderland onderhouden een dergelijk groen loket.

En dan zijn er nog de klimaatbureaus van verschillende gemeenten zoals in Tilburg, waar burgers terecht kunnen met vragen over energiebesparing, isolatie van hun huis en het zelf opwekken van duurzame energie met zonnepanelen. Burgers kunnen daarvoor vaak een live-­afspraak maken met een specialist.

Veel steden beschikken intussen ook over goed geoutilleerde websites die de burger wegwijs maken in het woud van energiebesparingsmaatregelen en bieden ook vaak laag­rentende leningen of concrete subsidiemaatregelen aan. Onder meer Amsterdam, Rotterdam, Zaanstad en Apeldoorn, soms na enig zoeken op de juiste trefwoorden, beschikken over zulke informatievoorziening.

Negen gemeenten in de regio rond Tilburg werken sinds september 2011 samen in MOED, acroniem voor Middenbrabantse Ontwikkelingsmaatschappij voor Energie en Duurzaamheid. ‘We proberen van tal van duurzaamheidsinitiatieven aantrekkelijke businesscases te maken en ze vervolgens om te zetten in concrete projecten’, zegt Herman Gels, projectleider. Dit najaar is MOED een zelfstandige stichting geworden.

Eén van de grotere projecten tot nog toe is de bouw van vijf windturbines met een totaal vermogen van 15 MegaWatt, genoeg voor de elektriciteitsbehoefte van 8.000 huishoudens. ‘Gemeente Tilburg, afvalbedrijf Attero en waterschap De Dommel kwamen tegelijkertijd met plannen voor windenergie en die hebben we weten te combineren, zodat bijvoorbeeld ook de ruimtelijke procedures sneller kunnen verlopen’, zegt Gels trots.

Nu zal de order voor de vijf windturbines wel leiden tot enige vreugde bij Deense of Duitse bedrijven, maar ook de regionale aannemers zullen ongetwijfeld profiteren met bouwopdrachten voor grondwerk en funderingen, verwacht Gels. ‘Het is namelijk de bedoeling dat de duurzame MOED-projecten leiden tot meer werk voor het regionale bedrijfsleven.’

Het mooiste wapenfeit tot nog toe vindt Gels de energiescan die in samenwerking met MKB Nederland is uitgevoerd bij liefst 55 bedrijven in de regio. ‘Daaruit kwam naar voren dat bij al die bedrijven gemiddeld 30 procent energiebesparing mogelijk is. Het beter inregelen van installaties, lampen vervangen door LED-verlichting en isolatiemaatregelen worden zoveel mogelijk door lokale installatiebedrijven uitgevoerd. Zo werken we zowel aan duurzaamheid als aan werkgelegenheid.’