Gasvrij as a service. Wie durft?

Tijdens een interview voor mijn nieuwe boek zet Josien mij aan het denken. Eigenlijk is het raar. Op internet sluit ik een ziektekostenverzekering met een paar muisklikken af. Idem voor mijn woonhuisverzekering. Maar als ik mijn woning wil verduurzamen eindigt de moderne tijd.

Eh, hoor ik u denken, een gasvrije woning is toch heel wat anders dan een financiële dienst? Touché, maar… in de 21e eeuw worden steeds meer producten als een dienst aangeboden: je rijdt in een lease- of deelauto, fietst op een gehuurde Swapfiets en computert met Software as a Service. Echter, zodra ik gasvrij wil wonen beland ik in een prehistorisch moeras met bouwbedrijven als dinosauriërs. En iedereen weet hoe het daarmee is afgelopen.

Het rijk predikt gasvrij, gemeenten nemen dat braaf over. Maken plannen en warmen inwoners op voor de energietransitie. Maar oh, wat gaat dat traag. Leuk die lokale energieloketten, maar zodra mensen enthousiast zijn wijzen veel gemeenten door naar ‘de markt’. Even googelen op zonnepanelen levert 13.300.000 treffers op. Tilt, laat maar.

Natuurlijk, gemeenten mogen zomaar geen ondernemertje spelen. Aanbestedingsregels voorkomen marktverstoring. Dan maar liever geld verspillen aan conservatieve energieloketten die uitsluitend informeren en inwoners vervolgens overleveren aan de markt: 13,3 miljoen mogelijkheden reduceren naar drie leveranciers, offertes opvragen, peukenrokende mannen in witte busjes ontvangen, kaf van koren scheiden, financiering regelen, subsidie aanvragen. Pfff, niets click & go. Nee, voor de bouwwereld is ieder huis een uniek object, dat een eigen calculatie en uniek maatwerk vereist. Want stel je voor dat de kosten afwijken van de calculatie.

Maar kan je dat risico niet wegmiddelen? Bij mijn zorgverzekeraar hoef ik ook niet uit de kleren. Of aantonen dat ik écht gezonder leef dan de buurman. Die rekent gewoon in grote getallen: soms valt het mee, soms valt het tegen. Beetje benchmarken, en hop, beprijzen die klant. Softwarerobots regelen dat zo. Maar blijkbaar is dat voor de bouwwereld te 21e-eeuws. Neem mijn straat. Circa honderd nagenoeg identieke jaren ‘30 woningen. Maandelijks trekt een kolonne witte busjes voorbij voor een individuele intake per woning. Resultaat: slechts vijf woningen met zonnepanelen en zes met spouwmuurisolatie.

Dat schiet niet op. Dat kan toch efficiënter en effectiever? Een collectief aanbod voor mijn straat tegen een vast tarief met gegarandeerde condities. Ik selecteer vanuit mijn luie stoel één van de gecertificeerde aanbieders en gaan met die banaan. En misschien valt mijn woning tegen, maar die van de buren blijkt juist een makkie. Ondernemersrisico en winst gaan tenslotte hand in hand.

En nu we toch lekker wegdromen: ontzorg mij alstublieft. Ik ben atechnisch en wil gewoon een all-in-one-pakket. Internet + TV + bellen, maar dan net even anders. Ik selecteer de componenten die ik wil, voeg de modules financiering en subsidie toe en een tienjarig garantiecontract. Alles geleverd voor een vast maandbedrag met een vaste looptijd. En als het verhaal van de rijksoverheid klopt – haalbaar & betaalbaar, wie twijfelt daar nu aan? – moet dit kostenneutraal kunnen.

Mijn energiebesparing weegt op tegen mijn GaaS-tarief: Gasvrij as a Service. Comfortabeler wonen tegen een gegarandeerd laag tarief. Een lucratief businessmodel voor om-denkende bouwvakkers, lekker warme voeten voor huiseigenaren, pure winst voor het milieu. En een tevreden raad en college, want de verduurzaming van het woningbestand wordt eindelijk tastbaar.

Nu nog even regelen. En daar ligt volgens mij een belangrijke rol voor gemeenten. Lobby in Den Haag voor meer ruimte in de aanbestedingswet voor Publiek-private samenwerking (PPS). Stel duidelijke kaders op waarbinnen ondernemers mogen meedoen aan je GaaS-portaal. En stimuleer inwoners om zoveel mogelijk collectief in te kopen. Hoe meer mensen in een straat meedoen, hoe lager de tarieven. En ja, dat vereist enig lef. Want PPS is altijd een beetje spannend. En links of rechts sneuvelt er vast wel een wethouder op marktverstoring. Maar als dat de prijs is voor versneld verduurzamen, dan betaal ik die als inwoner graag.

René Notenbomer

Lees hier meer columns van René Notenbomer