Onteigening: geen zelfrealisatie natuurbestemming

De Kroon heeft in het KB van 1 september 2020 (‘De Groene As’) het beroep op zelfrealisatie voor de natuurbestemming afgewezen. Daarbij speelde een rol dat de gemeente het gedeelte van het bestemmingsplan dat betrekking heeft op de te onteigenen onroerende zaak, integraal wil realiseren met het aangrenzende bestemmingsplan. Het is niet doelmatig om de op de onroerende zaak rustende natuurbestemming zelf te laten realiseren. Daarnaast waren geen concrete plannen strekkende tot zelfrealisatie aan de gemeente overgelegd.

 

In deze blog gaan wij kort in op deze overwegingen van de Kroon.

Noodzaak en urgentie

Het bestemmingsplan voorziet in de realisering van een deel van de Groene As, een ecologische verbindingszone aan de zuidzijde van de Schipholweg te Badhoevedorp.

 

De Groene As verbindt grote en kleine natuurgebieden tussen Amstelland en Spaarnwoude met elkaar. Doelstelling van de gehele Groene As is niet alleen een natuurverbinding, maar ook om een recreatief landschap te maken als belangrijke schakel in het Noord-Hollandse deel van het Natuurnetwerk Nederland. De Groene As bestaat uit circa 26 projecten en passeert de gemeente Haarlemmermeer langs twee routes: via de Ringvaart en via een bypass onder Badhoevedorp door. Het onteigeningsverzoek heeft betrekking op de laatstgenoemde route.

 

Integrale realisatie

De Kroon overweegt dat uit het onderzoek en de overgelegde stukken is gebleken dat de gemeente het gedeelte van het bestemmingsplan dat betrekking heeft op de te onteigenen onroerende zaak, integraal wil realiseren met het aangrenzende bestemmingsplan. In het ‘Definitief Stedenbouwkundig Ontwerp Park De Veldpost’, is vastgelegd dat het hoofddoel is om beide plannen in samenhang met elkaar als één aantrekkelijke parkstructuur te ontwerpen. Het ontwerp voor de paden, ecologie, beplanting en de waterstructuur dienen daarbij nauw op elkaar te worden afgestemd.

 

De Kroon is van oordeel dat daarmee de wens van de gemeente om genoemde plannen in samenhang nader uit te werken, te realiseren, te beheren en te onderhouden, gelet op het maatschappelijke karakter van deze functies reëel is. Dat voor het sportpark De Veldpost enerzijds en voor de Groene As anderzijds afzonderlijke bestemmingsplannen zijn vastgesteld maakt dit niet anders. Ter realisering van het aangrenzende bestemmingsplan is door de gemeente in 2019 een afzonderlijk onteigeningsverzoek gedaan. Reclamante heeft ook in die procedure een beroep op zelfrealisatie gedaan. Ook dat beroep op zelfrealisatie gaf de Kroon geen aanleiding om het verzoek tot aanwijzing ter onteigening geheel of gedeeltelijk af te wijzen.

 

Zelfrealisatie niet doelmatig

De Kroon overweegt dat uit de onteigeningsstukken (onder meer de zakelijke beschrijving, het Definitief Stedenbouwkundig Ontwerp en de tekeningen) blijkt dat realisering van de bestemming Natuur dient plaats te vinden in samenhang met de realisering van Sportpark De Veldpost. De Kroon ziet geen grond voor het oordeel dat de voor de bestemming Natuur te onteigenen grond een afzonderlijk, zelfstandig uit te voeren onderdeel vormt van het totaal te realiseren Park De Veldpost, zoals het volgens het Definitief Stedenbouwkundig Ontwerp door de gemeente is voorzien.

 

Bovendien maakt de Groene As onderdeel uit van een ecologische en recreatieve verbinding en sluit deze aan op de ecologische zone(s) langs de Westrandweg (A5) en op de Ringvaart en het gebied Nieuwe Meer nabij het Amsterdamse Bos.

 

De Kroon kan de gemeente volgen in het standpunt dat het ondoelmatig is als de Groene As niet met het al gerealiseerde deel ten zuidwesten ervan rond de afrit van de A9 en het aan te leggen deel ten noordoosten tot aan de Sloterweg in één hand komt. De Groene As wordt immers een openbaar toegankelijk gebied waarin ook fiets- en wandelpaden zijn voorzien, die aansluiten op andere onderdelen van het grotere Park De Veldpost.

 

Daarnaast verwijst de Kroon naar het bestendig beleid inzake (een beroep op) zelfrealisatie, zoals onder meer weergegeven in het KB van 17 november 2017, nr. 2017002004, Stcrt. 2017, nr. 69729 (Pijnacker-Nootdorp). Overeenkomstig bestendig beleid kan het vanuit een oogpunt van een doelmatige aanleg en beheer alsmede van een integraal beheer noodzakelijk zijn dat de overheid gronden in eigendom krijgt, zodat alle gronden in een gebied in één hand gehouden worden.

 

Geen concrete plannen

Los van het oordeel van de Kroon dat het niet doelmatig is om reclamante de op hun onroerende zaak rustende natuurbestemming zelf te laten realiseren, verwijst de Kroon ten aanzien van de kenbaarheid van de wijze van planuitvoering naar het KB van 13 december 2012, nr. 12.003005, Stcrt. 2013, nr. 176 (Oss).

 

Daarin is overwogen dat als een eigenaar het bestemmingsplan zelf wil realiseren wat betreft zijn in het plan gelegen onroerende zaken, mag worden verwacht dat hij daartoe zelfstandig op basis van het bestemmingsplan concrete – op uitvoering gerichte – plannen ontwikkelt en deze kenbaar maakt aan de gemeente. Het bestemmingsplan en het Definitief Stedenbouwkundig ontwerp (met daarin onder meer een programma van eisen betreffende de Groene As) geven naar het oordeel van de Kroon voldoende inzicht voor een eigenaar om te beslissen of en hoe hij zijn eventuele wensen tot zelfrealisatie zal doorzetten.

 

Door reclamante waren geen concrete plannen strekkende tot zelfrealisatie aan de gemeente overgelegd. Ook was geen omgevingsvergunning aangevraagd. Dat dit niet mogelijk was, omdat essentiële informatie daarvoor ontbreekt, dan wel niet door de gemeente beschikbaar wordt gesteld, volgt de Kroon niet.

 

Zoals volgt uit bestendig Kroonbeleid en het KB van 13 december 2012 (Oss) kan de vorm van planuitvoering worden afgeleid uit de planregels en de toelichting van een bestemmingsplan alsmede in al dan niet daarvan deel uitmakende inrichtings- en verkavelingsschetsen. In dit geval waren ten tijde van het verzoekbesluit behalve het bestemmingsplan ook het Definitief Stedenbouwkundig Ontwerp (Park De Veldpost) alsmede het Definitief Stedenbouwkundig Ontwerp Sportpark De Veldpost beschikbaar.

 

Volgens de gemeente is hierin de door haar voorgestane wijze van planuitvoering vastgelegd. Er is aangegeven dat meer gedetailleerde tekeningen, bestekken en een programma van eisen van de sportverenigingen, nog niet beschikbaar zijn en dus ook niet aan reclamante konden of kunnen worden verschaft. Beide stedenbouwkundige ontwerpen, waarover reclamante beschikt, bevatten een vrij gedetailleerd ontwerp van de Groene As. Het standpunt van de gemeente dat de wijze van planuitvoering uit deze openbare stukken voor reclamante voldoende kenbaar was, komt de Kroon dan ook niet onjuist voor. Er bestaat dan ook geen reden om aan te nemen dat de gemeente niet aan haar informatieplicht heeft voldaan. Het had op de weg van reclamante gelegen om de stukken te vervaardigen die nodig zijn voor onder meer het aanvragen van een omgevingsvergunning en dat reclamante bereid en in staat moest worden geacht om concrete plannen tot zelfrealisatie in te dienen, maar dat zij dit niet heeft gedaan.

 

Gelet hierop volgt de Kroon het standpunt van reclamante niet dat zolang er geen concreet bestek bestaat over de wijze waarop de groene strook zal worden ingericht en uitgevoerd, een onteigeningsverzoek voorbarig is.

 

De zienswijze van reclamante geeft dan ook geen aanleiding om het verzoek tot aanwijzing ter onteigening geheel of gedeeltelijk af te wijzen.

 

Tot slot

Dit KB bevestigt het bestendig Kroonbeleid dat het vanuit een oogpunt van een doelmatige aanleg en beheer alsmede van een integraal beheer noodzakelijk kan zijn dat de overheid gronden in eigendom krijgt, zodat alle gronden in een gebied in één hand gehouden worden.

 

In het kader van een natuurbestemming is dit des te meer van belang, omdat het daarbij doorgaans gaat om een grootschalige en integrale ontwikkeling over een groter gebied. Het is dan niet reëel dat daarbinnen gelegen percelen van verschillende eigenaren een afzonderlijk, zelfstandig uit te voeren onderdeel kunnen vormen van de totaal te realiseren voorziene natuur. Dit is niet doelmatig.

 

Het KB van 1 september 2020, Stcrt. 2020, 48545, is hier te lezen.

 

Vragen over onteigening? Neem contact op met Chantal van Mil of Marie-Anna Bullens.