Opgelet: blinde vlek

Afgelopen vrijdag (13 januari 2023) kondigde het kabinet een actieprogramma aan om seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld te bestrijden. Het doel is een cultuurverandering in gang te zetten. Onderdeel van het programma wordt onder meer een subsidie voor een project voor bewustwording voor mannen, verplichtstelling van een vertrouwenspersoon en mogelijk een verplichte gedragscode en klachtenregeling voor werkgevers. Ik moest hier even over nadenken. Want dit is nogal wat. Zeker als ik dit bekijk met mijn arbeidsrechtelijke bril.

Vanuit de werksituatie gezien, worden mannen namelijk (opnieuw) behoorlijk geprofileerd, wat waarschijnlijk tot de nodige bedrijfsongelukken zal leiden (zie hierover mijn column van afgelopen december “2022: ik juich en ik huiver”). Begrijp mij niet verkeerd: ik begríj́p waar dit initiatief vandaan komt en ik begrijp ook dat hier een sleutel tot een oplossing kan zitten. Vrouwen hebben immers veel vaker te maken met seksueel grensoverschrijdend gedrag dan mannen. Maar door zo’n maatregel aan te kondigen, in combinatie met maatregelen die vooral werkgerelateerd zijn (gedragscode, klachtenregeling, vertrouwenspersoon), is het risico zeer wel aanwezig dat de mannelijke medewerker met 1-0 achterstaat op het moment dat er een melding over grensoverschrijdend gedrag komt.

Een verplichte gedragscode kan een goed idee zijn. Maar dan wel een die vanuit de organisatie komt en die regelmatig wordt geëvalueerd. Niet een gedragscode die van het internet wordt geplukt en het zoveelste vinkje wordt op het lijstje van werkgevers. Daarnaast zou ik menen dat een gedragscode veel breder moet zijn, dan alleen over seksueel grensoverschrijdend gedrag.

Een klachtenregeling kan helpend zijn, maar vergeet niet wat daar nog meer bij komt kijken. Het betekent immers ook dat er een klachtencommissie moet komen die de klacht in behandeling kan nemen. Een klachtencommissie die bovendien behoorlijk is opgeleid, omdat dat een vak apart is. Als daar ook nog de verplichtstelling van een vertrouwenspersoon bij komt – waarvan ik groot voorstander ben – dan levert dit alles bij elkaar een behoorlijke kostenpost op voor werkgevers. Dit vergt dus nog wel wat denkwerk.

Maar de overkoepelende gedachte was eigenlijk een andere, namelijk: zijn we hiermee niet met z’n allen een enorme blinde vlek aan het creëren? We kijken met z’n allen één kant op en zien we daardoor niet de (volgende) afgrond waar we op aflopen? Want hoe zit het met integriteit in het algemeen? Of andere vormen van ongewenst gedrag in het bijzonder: intimidatie, pesten, agressie, discriminatie en racisme? In de gesprekken die ik met mensen heb en de trainingen die ik geef over het onderwerp integriteit, gaat het ook over deze onderwerpen en niet alleen over seksueel grensoverschrijdend gedrag.

Laten we ons dus niet blindstaren op één aspect en oog hebben voor het bredere onderwerp integriteit. Als we dát onderwerp maken van ons gesprek, houden we een open vizier. We geven elkaar daarmee de ruimte om kwesties ter sprake te brengen die we misschien nu nog niet zien als urgent, maar dat op een later moment wel kunnen zijn.