Tranentrekker

Het grootste deel daarvan, namelijk twee miljard euro, hangt samen met de bouwgronden die de gemeenten in exploitatie hebben. De gemeenten verwachten twee miljard minder inkomsten daaruit. Helaas melden de gemeenten niet of die twee miljard euro komt door lagere winsten, of doordat zij verlies zouden maken op de bouwgrondexploitatie. Ach, er moet wat te raden overblijven.

Goed dat de VNG eens de aandacht vestigt op de kosten en opbrengsten van de bouwgrond-exploitaties van de gemeenten. In 2004 begrootten de gemeenten daaruit 200 miljoen euro winst, maar bleek de winst uiteindelijk 500 miljoen euro. In 2005: 200 miljoen winst verwacht, 600 miljoen winst euro gerealiseerd. 2006: 400 miljoen euro winst begroot, 900 miljoen euro winst gehaald. In 2007 viel de onderschatting mee: 500 miljoen euro winst verwacht, 600 miljoen euro gehaald.

Dat de winst op de bouwgrondexploitaties jaar op jaar honderden miljoenen hoger is dan de gemeenten begrootten, komt omdat de opbrengsten véél en véél hoger zijn dan gedacht. Tegelijkertijd zijn ook de kosten veel hoger dan waar de gemeenteraden oorspronkelijk oestemming voor gaven. In 2004 en 2005 begrootten de gemeenten ongeveer vier miljard euro per jaar uit te geven aan bouwgrondexploitaties. Het werd uiteindelijk zes miljard euro per jaar. In 2006 en 2007 verwachtten de gemeenten vijf miljard euro uit te geven, het werd ruim zeven miljard euro.

Elk jaar waren de uitgaven dus twee miljard euro hoger dan gedacht. Ook de inkomsten waren elk jaar ruim twee miljard euro hoger dan begroot. Dat zou één keer kunnen gebeuren, dat zou zelfs twee keer in vier jaar kunnen gebeuren, maar als dat ieder jaar gebeurt dan hebben de gemeenten veel te weinig financiële grip op de bouwgrondexploitaties. Dát is pas om te huilen!

Vervolgens komt er een crisis, en dan komen de gemeenten met een triest verhaal dat de bouwgrondexploitatie een miljard euro per jaar gaat tegenvallen. Bij een sector waar financieel geen grip op blijkt te zijn, geloof ik de uitkomsten niet. Die uitkomst lijkt vooral veroorzaakt door een bewust pessimistische inschatting van toekomstige inkomsten. De VNG meldt, heel eerlijk, deze mogelijkheid ook.

Als het weer beter gaat met de economie, dan komen er weer honderden miljoenen winsten tevoorschijn. En zelfs als de inschatting waar zou zijn dat de gemeenten een miljard euro per jaar minder binnen krijgen, dan nog denk ik niet dat de gemeenten dan zielig zijn. Immers, in de voorgaande jaren bleken de inkomsten twee miljard per jaar hoger dan geraamd. Wat de VNG vorige week vooral aantoonde, is dat de gemeenten hun grondbedrijven eens heel kritisch tegen het licht moeten houden, op zoek naar minstens twee miljard euro kostenbesparing per jaar.