Maatregelen EU tegen energie-agressie Rusland

Winsten van energieproducenten herverdelen over energie-armen, een doel van 10 procent minder stroomverbruik en een verplichting voor 5 procent vraagreductie van stroom tijdens piekuren. Dat zijn de wapens die de Europese Commissie voorstelt tegen de energie-oorlog die Rusland tegen de EU voert.

De in Straatsburg gepresenteerde voorstellen zijn er om gezinnen en overheden te helpen bezuinigen zodat er voldoende en betaalbare energie is in de winter van 2022-2023. Volgens vicepresident Frans Timmermans van de Europese Commissie moet het pakket werken om de komende winter door te komen. Timmermans dringt aan op spoed aan bij de lidstaten om de voorstellen te beoordelen en te implementeren. Die lidstaten zien allemaal de urgentie wel, zegt Timmermans, ‘en wij geven ze daarvoor de tools.’

Besparing

Het verplichte doel van vraagreductie van 5 procent tijdens de piekuren leidt tot een besparing van 4 procent van gas voor de opwekking van stroom. Dat drukt de prijzen en zorgt voor beschikbaarheid van gas. Lidstaten zijn vrij hoe ze de verplichting van 5 procent vraagreductie tijdens de piek en het streefcijfer van 10 procent vermindering over de hele lijn kunnen bereiken. Ook zijn ze vrij om te definiëren wanneer de piekuren zijn.

Stop op opbrengsten

Er komt een stop op opbrengsten van energieopbrengsten voor niet-fossiele energieproducenten als bruinkool, nucleaire opwekking, en renewables van 180 euro per Mwh. Wat er boven komt, moeten regeringen innen en gebruiken voor energie-armen. Dat levert ongeveer 117 miljard euro op. Als energie wordt geëxporteerd naar een andere lidstaat moeten die regeringen in de voorstellen afspraken maken hoe de winstherverdeling te verdelen. Het geld kunnen regeringen bijvoorbeeld gebruiken voor compensatie voor bezuinigingen, directe transfers naar consumenten en het verlagen van energiekosten.

Excessieve winsten

Verder stelt de Europese Commissie voor een solidariteitsbijdrage te heffen voor de fossiele energie-industrie. Die zou volgens de Europese Commissie 25 miljard euro moeten opbrengen. Die 25 miljard zou moeten komen van de excessieve winsten die energiemaatschappijen maken en als die winst meer dan 20 procent over de afgelopen drie jaar is gestegen. Met die 25 miljard kan de bakker die wil stoppen of een gezin dat de rekening niet meer kan betalen, worden geholpen. Totale opbrengst van deze twee maatregelen: 142 miljard euro. Timmermans: ‘Je kunt naar de bedrijven toegaan, de boeken opvragen en bepalen hoe hoog de overwinst is. Als dat te lang duurt, dan kun je het als overheid voorschieten. Ik vind dat Nederland ook snel moet beginnen. De staat moet optreden. De mensen moeten nu uit de brand worden geholpen.’

Prijsstop

Timmermans denkt dat dit pakket voldoende werkt, maar hij wil niet de illusie wekken dat energie weer zo goedkoop wordt als vroeger. ‘Die tijd is voorbij. Maar het is nu zo excessief hoog.’ Nog dit jaar moeten mensen de gevolgen van de ingrepen merken. Een prijsstop is geen oplossing, zegt Timmermans, ‘dat heeft te weinig steun bij de lidstaten. Maar we hebben de plannen klaar liggen.’

Nationalisatie

In de bankencrisis hebben overheden banken genationaliseerd. Dat is volgens Timmermans nu niet overwogen met betrekking tot energiebedrijven. Dat is een zaak van de lidstaten. Timmermans zegt dat er wel in de Europese Unie bewegingen richting nationalisatie zijn. Zo wordt in Duitsland al enige tijd gesproken over een aandeel van de Duitse staat in het energiebedrijf Uniper. De staat zou naar een meerderheidsaandeel willen, omdat Uniper door de contanten middelen heen is als importeur van Russisch gas. Het kocht duur gas op de markt en heeft al een injectie gekregen van 19 miljard euro. Maar dat is niet genoeg.