Geen subsidiepotjes: een generatie lang investeren in Groningen

De Sociale agenda voor Groningen en Noord-Drenthe, die kwartiermaker Henk Nijboer vorige week presenteerde, wijkt niet alleen in omvang af van de manier waarop de overheid normaliter omspringt met sociale investeringen, ook het structurele karakter van de beschikbare middelen is een radicaal vertrek van de gebruikelijke projectfinanciering. De komende 30 jaar gaat er jaarlijks 100 miljoen euro naar de achterstandsregio, in de hoop het tij te keren.

Gaswinningsgebied

Het rijk heeft een ‘ereschuld’ naar de bewoners van het gaswinningsgebied, zo staat in de inleiding van de Sociale agenda. Een duiding die werd gegeven door de parlementaire enquêtecommissie die zich boog over de kwestie. De agenda is onderdeel van ‘Nij Begun’, de kabinetsreactie op de enquête aardgaswinning Groningen. Voor het herstel van de ereschuld is in totaal 3,5 miljard euro beschikbaar gesteld. Een flink bedrag, en dat is nodig. De regio kampt inmiddels met flinke achterstanden.

Structurele achterstanden

‘Onze regio kampt met een aantal structurele problemen op gebieden van armoede, onderwijsachterstanden, laaggeletterdheid en gezondheid. Dat vergt structurele, gerichte aanpakken om de (digitale) geletterdheid te verbeteren, intergenerationele armoede tegen te gaan, schuldenproblematiek aan te pakken en de (mentale) gezondheid te bevorderen’, aldus kwartiermaker Nijboer. Wat er buiten geld vooral nodig is, is tijd.

Een generatie lang

30 jaar lang krijgt de regio daarom de impuls. Een generatie lang investeren om de ‘brede welvaart’ op het landelijk gemiddelde te krijgen. Dat wijkt radicaal af van de gangbare norm in het sociaal beleid en bij overheidsinvesteringen in het algemeen. Specifiek als het gaat om investeringen die het rijk doet in gemeenten en regio’s: daar is inmiddels een kluwen aan pilots, geoormerkte subsidies en specifieke uitkeringen ontstaan.

Tombola van projectfinanciering

Nijboer schrijft dat de sociale agenda tot stand is gekomen door veel gesprekken met bewoners van het gaswinningsgebied. Ook vanuit die inwoners kwam de wens voor langdurige zekerheid naar voren. ‘Zij willen een einde aan de tombola van projectfinanciering: bied eindelijk structurele zekerheid.’ De agenda biedt in zoverre zekerheid dat het duidelijk is dat er de komende dertig jaar geld gaat naar leefbaarheid, kansen voor kinderen, gezondheid, armoede en participatie.

Toch enige onzekerheid

Over hoe de middelen gaan landen is minder zekerheid. In de agenda is aandacht voor monitoring. Na een periode kunnen de doelen worden bijgesteld, of de verdeling van middelen. Daarnaast erkennen de auteurs ook dat er tussen de gemeenten in de regio verschillen zijn. Wat in de ene gemeente een nuttige investering is kan elders niet noodzakelijk zijn. Daarnaast lopen er in verschillende gemeenten al allerlei trajecten die raken aan de doelen van de Sociale agenda. Verdere afstemming is nodig.