Desnoods met arbitrage zorgen voor aanvulling accres

Er moet een strategie komen, waar arbitrage desnoods onderdeel van kan uitmaken, om te zorgen dat het kabinet financiële afspraken nakomt. Op de algemene ledenvergadering riep Den Bosch de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) op om ‘er alles aan te doen’. Het bestuur en de leden omarmden die omroep.

Meegroeien

‘Het aanvullende pakket maatregelen van ruim € 2 miljard, waartoe is besloten bij de Algemene Politieke Beschouwingen, had op basis van het trap-op-trap-af-systeem moeten leiden tot een hoger accres’, luidt de strekking van de motie. Het accres is de mate waarin het gemeentefonds meegroeit met de rijksuitgaven. Extra geld voor salarisverhoging in het onderwijs en koopkrachtcompensatie had volgens gemeenten moeten leiden tot meer geld in het gemeentefonds. ‘Dit accres is niet toegekend.’

Zwaarwegend advies

Het VNG-bestuur moet ervoor zorgen dat het nieuwe kabinet rekening houdt met het misgelopen accres. ‘Mocht dit onverhoopt niet het geval zijn, dan zal bij de uit te werken strategie het arbitrage-instrument betrokken worden.’ Arbitrage is een zwaarwegend advies. In 2021 werd het ingezet en de uitkomst was dat er jaarlijks 1,6 miljard euro extra naar gemeenten moest voor de jeugdzorg. Al stellen gemeenten nu dat het kabinet dat advies negeert.

Naar arbitrage toe

Eerder ontraadde de VNG de motie om formele redenen, ‘omdat het middel van arbitrage op dit moment niet beschikbaar is voor interbestuurlijke conflicten over de berekening en toekenning van het accres’. Maar daar wordt wel naartoe gewerkt en de motie werd iets anders geformuleerd (een strategie 'waar het instrument arbitrage onderdeel van kan uitmaken'). Het bestuur gaf het advies om de motie over te nemen en ze werd aangenomen met 99 procent van de stemmen.

Verbazing

Ook verwerpen gemeenten het verdeelmodel van het gemeentefonds, was er een oproep aan gemeenten om zich te verzetten tegen het ‘tegenvallende’ regeerakkoord, willen gemeenten pas aan de slag met de hervormingsagenda als er principeafspraken zijn met het kabinet, en verbaasde VNG-voorzitter Jan van Zanen zich over een kabinet dat aanwijzingen kan geven aan autonome gemeenten.