Den Bosch wil arbitrage over mislopen 200 miljoen

Via arbitrage wil de gemeente Den Bosch bewerkstelligen dat het rijk alsnog 200 miljoen euro aan het gemeentefonds overmaakt. Volgens de Bossche burgemeester Jack Mikkers houdt het demissionaire kabinet zich niet aan de geldende afspraken. Dertien steden ondersteunen hem.

Het college van burgemeester en wethouders van de Brabantse hoofdstad roept het bestuur van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) op een arbitragezaak aan te spannen. Een motie van die strekking wil Den Bosch op de komende Algemene Ledenvergadering van de VNG – 13 januari – in stemming brengen. Dat wil zeggen, als het kabinet dan nog steeds geen gehoor heeft gegeven aan de door de VNG gedane oproep de zogeheten normeringsafspraken alsnog na te komen.

Accres

Het draait allemaal om het volgende. Het demissionaire kabinet Rutte III stelde tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen in september extra geld uit te trekken voor onder meer de verhoging van de salarissen in het onderwijs en de koopkrachtcompensatie voor de hogere zorgpremies en energierekeningen. Van die extra uitgaven van 2 miljard euro profiteren gemeenten (en provincies) ook in het kader van de bekostigingssystematiek van samen de trap op, samen de trap af: geeft het kabinet meer geld uit dan begroot, dan vloeit een evenredig deel daarvan in de vorm van een accres richting decentrale overheden.

Onder druk

Het kabinet besloot evenwel om vanwege ‘het bijzondere karakter’ van de aanvullende uitgaven geen accres toe te kennen over de nieuwe maatregelen. Door het niet toepassen van de normeringssystematiek – een eenzijdig besluit van het kabinet – lopen de gemeenten structureel 200 miljoen euro mis. Dat pikt Den Bosch niet. De gemeente vindt dat ‘juist in een situatie waarin de financiële positie van gemeenten structureel onder druk staat, het rijk gemaakte afspraken moet nakomen’, zo schrijft Mikkers.namens het Bossche college. Via de motie wil de gemeente de VNG ertoe aanzetten een strategie uit te weken om over te gaan tot arbitrage, indien het kabinet voor de ALV niet alsnog is overgegaan tot toepassen van de normeringsafspraken. De motie is ondertekend door Almelo, Breda, Dordrecht, Ede, Eindhoven, Enschede, Haarlemmermeer, Helmond, Leeuwarden, Leiden, Maastricht, Tilburg en Zaanstad.

Niet beschikbaar

Het VNG-bestuur ontraadt de motie. In een zogeheten preadvies stelt het bestuur van de gemeentekoepel de oproep te omarmen er alles aan te doen om ervoor te zorgen dat geldende afspraken worden nagekomen. Daarover zal ook overleg worden gevoerd met het nieuwe kabinet. Om formele redenen wordt de motie van Den Bosch echter ontraden. Het middel van arbitrage is volgens het VNG-bestuur op dit moment niet beschikbaar voor interbestuurlijke conflicten over de berekening en toekenning van het accres. De VNG zet zich er wel voor in dat een dergelijk instrument van arbitrage tussen bestuurslagen wordt uitgewerkt. Tot die tijd belooft de koepelorganisatie er zich wel voor in te zetten ‘ervoor te zorgen dat recht wordt gedaan aan de geest van deze motie.’