Alternatief

De gemeenten klagen dat er veel te veel doeluitkeringen zijn. Er zijn namelijk ongeveer 150 doeluitkeringen, waarmee de ministeries 150 soorten taken en projecten van gemeenten steunen. Dat is bijna tien keer zoveel als in 2018. Het nadeel van die doeluitkeringen is dat de gemeenten exact moeten verantwoorden aan de ministeries waaraan ze besteed worden.

En ook daarover klagen de gemeenten. Sommige doeluitkeringen zijn lager dan de kosten van de verantwoording. Bij kleinere gemeenten komt dat vaker voor dan bij grotere, omdat ze lagere bedragen van de ministeries krijgen, maar de kosten van verantwoording niet veel lager zijn dan bij grotere gemeenten. Als de gemeenten dat geld in het gemeentefonds zouden krijgen, hoefden ze het niet te verantwoorden. En ze besteden het geld echt wel zoals de ministeries willen. Het rijk kan de gemeenten vertrouwen, vinden de gemeenten — als overheden onder elkaar.

Het is ook nooit goed. De gemeenten zouden juist blij moeten zijn dat de ministeries allerlei gemeentelijke taken en projecten financieel steunen. Het alternatief voor een doeluitkering is namelijk vaak niet het gemeentefonds — het alternatief is vaak géén rijksbijdrage. Vaak staan gemeenten te dringen om in aanmerking te komen voor een rijksbijdrage voor nieuwe projecten. Ik snap de ministeries wel.

Natuurlijk willen die weten waaraan hun geld wordt besteed. Want de ministers vertrouwen de gemeenten wel, en hun ambtenaren vertrouwen de gemeenten wel, maar de publieke opinie vertrouwt de gemeenten niet. De publieke opinie wil tot op de cent verantwoording hebben van elke uitgave. Dáár zit het wantrouwen. De ministeries voelen dat beter aan dan de gemeenten.

Dus ik vraag de gemeenten: stop met klagen over die doeluitkeringen. Er zijn wel belangrijkere financiële problemen bij de gemeenten. Als de kosten van verantwoording van een doeluitkering te hoog zijn, dan vraag je hem toch niet aan? Of je verantwoordt hem simpelweg niet. Ja, dan moet je een paar duizend euro terugbetalen. Als dat de schade is, dan valt het wel mee. De moeite van het klagen eigenlijk niet waard.

Maar ik vraag de ministeries ook iets. Hou je aan de Gemeentewet. Als een ministerie aan de gemeenten verantwoording vraagt over de besteding van een doeluitkering, dan moet dat ministerie de kosten daarvan vergoeden. En dat gebeurt veel te weinig.