Staat graait bij Italiaanse gemeenten

Terwijl de Italiaanse regering de goedkeuring viert van het herziene nationale herstel- en veerkrachtplan (PNRR) door Brussel, zijn vooral gemeenten ontevreden. Het zwaartepunt van het plan waarover de regering (opnieuw) heeft onderhandeld, ligt scheef ten gunste van bedrijven en de landbouwsector. Grote verliezers: de lokale overheden.

Weggehaald

Als gevolg van de PNRR-herziening werd liefst 10 miljard euro weggehaald bij burgemeesters. Het geld kwam definitief terecht bij RepowerEU, dat in handen is van bedrijven en staatsdochterondernemingen die energie-infrastructuurprojecten beheren. Eind 2023 zal Italië ongeveer 101,9 miljard euro van de totale 194,4 miljard in het nieuwe PNRR ontvangen. Italië is ook de enige EU-lidstaat die groen licht krijgt voor de vierde tranche.

Andere middelen

Minister van Buitenlandse Zaken Raffaele Fitto belooft de uit het plan geschrapte projecten te financieren met andere middelen, waaronder het Ontwikkelings- en Cohesiefonds. ‘Italië en Europa hebben uitstekend samengewerkt, er is onderhandeld over de herziening en we hebben de deadlines gehaald’, aldus Fitto. ‘De omvang van het Italiaanse plan is niet vergelijkbaar met andere landen. We hebben 145 doelen opnieuw geïnterpreteerd en gewijzigd. Nadat de Commissie de herziening heeft goedgekeurd, begint een technisch traject dat zal leiden tot een definitieve goedkeuring door de Raad van de EU. Dan hebben we het definitieve kader.’

Goedgekeurd

De elf voorgestelde wijzigingen van de vierde tranche zijn al goedgekeurd door de Europese Commissie en zelfs door alle Europese ministers van Buitenlandse Zaken. Op dit moment heeft de herziening van het PNRR officieel nog niet geleid tot een besluit dat de huidige situatie verandert. Ook zijn er geen projecten gedefinancierd. Decreten en contracten die door gemeenten zijn ondertekend, blijven van kracht. Toch houden Italiaanse burgemeesters hun adem in, in afwachting van de aankondiging door de regering van de verschuiving van de financiële bron. De Nationale Vereniging van Italiaanse Gemeenten (ANCI) dringt er bij minister Fitto en de regering op aan om zekerheid te krijgen over het lot van hele gebieden in hun land.

Waakzaam

Tot nu toe hebben de gemeenten corona-herstelprojecten gepresenteerd, de regering heeft die goedgekeurd en hen formeel de economische middelen toegezegd ze uit te voeren. De gemeenten hadden de projecten vervolgens aanbesteed, maar zodra het werk begon, kwam er een nieuwe regering die het spel veranderde: het geld zal elders worden gevonden, niet door het PNRR. Dagen, weken en maanden zijn inmiddels voorbij, maar niemand zegt van welke kant die zogeheten omgeleide middelen moeten komen.

Nog sneller

‘We weten niet wat de criteria zijn op basis waarvan de regering aan de Europese Commissie heeft voorgesteld om veel werken en projecten die aan gemeenten waren toegewezen uit het PNRR te halen. Daarom weten we niet eens welke van deze werken in het PNRR zullen blijven en welke niet’, verklaart ANCI-voorzitter en burgemeester van Bari, Antonio Decaro. ‘Maar we geven niet op, integendeel, we voeren de werken nog sneller uit en halen de deadlines zoals we tot nu toe hebben gedaan. Minister Fitto heeft beloofd om nieuwe financieringsbronnen te vinden uit bestaande staatsfondsen, zonder te raken aan fondsen die al aan gemeenten zijn toegewezen. We zullen op dit punt zeer waakzaam zijn. Wanneer het nieuwe decreet over het PNRR wordt uitgevaardigd, moeten onze burgemeesters zeker weten hoe de werken, die in veel gevallen al zijn betaald, zullen worden gefinancierd,’

Vertraging

ANCI, de evenknie van de Nederlandse gemeentekoepel VNG, vreest dat de nieuwe regels en de verandering van financieringsbron de eerder verkregen uitvoeringsgaranties en procedurele faciliteiten zullen veranderen. ‘Het is duidelijk,’ aldus Decaro, ‘dat de vereenvoudigingen die we hadden verkregen voor werken die door het PNRR werden gefinancierd en die essentieel bleken om de werken vooruit te helpen, moeten blijven gelden. Ook wanneer die  werken niet langer door het PNRR maar door andere staatsfondsen worden gefinancierd. Anders lopen we het risico dat de bouwplaatsen niet alleen vertraging oplopen, maar zelfs worden geblokkeerd, bijvoorbeeld door rechtszaken. En dat willen we niet.’

Deze publicatie is mede mogelijk gemaakt dankzij een bijdrage van het mediafonds van de Europese Unie. Lees het hele verhaal deze week in BB24 (inlog).