See you in court

De Vereniging van Nederlandse Gemeenten en vier gemeenten gingen daartegen in beroep bij de rechtbank, met het argument dat het in strijd zou zijn met het Europees Handvest voor Lokale Autonomie. Daarin staat immers dat gemeenten recht hebben op voldoende eigen belastingen. In 2007 verloren de VNG en de gemeenten die rechtszaak, kansloos. Toch gingen ze in hoger beroep. Eind dit jaar verloren ze het hoger beroep ook, kansloos. Gelukkig zagen ze af van cassatie bij de Hoge Raad, om de afgang niet nog groter te maken.

Belangrijk is dat de VNG hiermee een stap verder is gegaan om zijn doelen te bereiken dan voorheen. Het was de eerste keer dat de VNG en gemeenten zich zo tot de rechter wendden. Lang heeft de VNG dat niet willen doen, want ‘zo ga je niet met elkaar om’ en ‘met lobbyen bereik je meer’. Een vreemde redenering was dat. Eerst lobby je hard voor een mooie wet of verdrag, en dan zou je accepteren dat het rijk zich er niet aan houdt?

Afijn, bij de eerste keer was de inzet direct erg hoog, namelijk het terugdraaien van een wetswijziging, maar was de basis erg wankel, namelijk een Europees verdrag. De rechtszaak was dus volstrekt kansloos. Maar een herkansing dient zich nu aan. Daarbij kan de VNG zich baseren op de Gemeentewet, artikel 108, lid 3, waarin staat dat het rijk aan de gemeenten de kosten moet vergoeden van de uitvoering van medebewindstaken. Het gaat om de invoering van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht, meestal afgekort tot Wabo. De gemeenten moeten daarin beslissingen nemen over hoe een burger of een bedrijf op een bepaalde plek iets mag gaan slopen, bouwen of gebruiken.

Deze wet is een duidelijk geval van medebewind, en niet van gemeentelijke autonomie. Weliswaar zijn de gemeenten voor een belangrijk deel autonoom wát ze beslissen, dus in het omgevingsbeleid zelf, maar wat de kosten veroorzaakt is puur medebewind, namelijk dát ze moeten beslissen en dat ze daarvoor hun organisatie en werkwijze moeten aanpassen. En dus moet het rijk volgens de Gemeentewet gewoon de kosten volledig vergoeden. Volgens een berekening van het ministerie van Vrom kost de invoering van de Wabo 93 miljoen euro. Minister Cramer van Vrom vergoedt de gemeenten echter maar 40 miljoen euro.

Ik daag hierbij de VNG en de gemeenten uit om 2009 dapper en daadkrachtig te beginnen door een nieuwe rechtszaak tegen de staat te starten, nu om op basis van artikel 108 lid 3 van de Gemeentewet de volledige 93 miljoen euro voor de invoering van de Wabo vergoed te krijgen.