Minder economische schade bij regionaal lockdown-beleid

Regionaal lockdown-beleid, ten opzichte van generieke landelijke maatregelen, kan economische schade flink beperken. Zo blijkt uit het onderzoek ‘De economische potentie van regionaal gedifferentieerd beleid’ dat het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) dinsdag publiceert. Door te variëren in beleid kunnen lokale economieën via marktwerking voor elkaar compenseren.

Andere landen

Veel andere landen hanteerden tijdens de pandemie langere perioden een regionaal gedifferentieerde aanpak. Dat was het geval in onder andere Frankrijk, Zweden, Italië, de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk, Zwitserland en Duitsland. Echter zijn de mogelijke effecten te complex, en de verschillende casussen te weinig vergelijkbaar dat er aan de hand daarvan iets te zeggen viel over de voor- en nadelen. Het onderzoek van het PBL geeft voor het eerst onderbouwd weer hoe regionale differentiatie voordelig had kunnen zijn in Nederland.

Kwart minder schade

Het onderzoek laat zien dat de potentiële voordelen van regionaal gedifferentieerd beleid kunnen oplopen tot een vermindering van het opgelopen productieverlies met 25 procent, wat neerkomt op een positief effect van 1,4 procent van de totale Nederlandse productie. In een situatie zoals die er in Nederland voor het grootste deel van de pandemie was, waarbij alleen sprake is van landelijk geldende maatregelen, kunnen productietekorten niet worden opgevangen. Leveranciers van specifieke producten worden dan overal geconfronteerd met vergelijkbare situaties: dezelfde over- of onderproductie. Hoewel de lockdownmaatregelen het meest ingrijpend waren voor sectoren als horeca, cultuur en toerisme, ligt er ook in de transport, industrie en ICT veel potentie voor ruimtelijke marktwerking om kosten te mitigeren, zo blijkt uit het rapport.

Complex

Hoewel het kostenbesparend kan werken, beseffen de onderzoekers van het PBL ook dat regionaal gedifferentieerd beleid veel coördinatie en afstemming vraagt. In de uitgevoerde studie kwamen de onderzoekers uit op twee miljard verschillende beleidsopties. ‘Deze coördinatie bleek tijdens de COVID-19-pandemie een grote uitdaging voor openbaar bestuur. Om risico’s te vermijden, werd er volgens deze onderzoekers gekozen voor een relatief eenvoudige en eenduidige beleidsstrategie van nationaal beleid: alle regio’s moesten dezelfde beperkende maatregelen en financiële compensatieregelingen volgen.’

Toepassing

Mosterd na de maaltijd? De coronapandemie is immers voorbij. Het PBL houdt er echter rekening mee dat de ziekte terugkeert door mutaties of verminderde vaccinwerking. Ook is er de dreiging van nieuwe pandemieën door andere ziekten. Daarnaast kan regionale differentiatie bijdragen aan specialisatie, ook voordelig voor de economie. Ten slotte stelt PBL dat regionaal variëren van andere restrictieve maatregelen om bijvoorbeeld de klimaatverandering tegen te gaan voordelig kan zijn. Het betrouwbaar vaststellen van de voordelen in andere gevallen dan de coronapandemie vraagt echter extra onderbouwend onderzoek, aldus het PBL.