Ophouden met janken
De gemeenten dachten dit jaar 5 miljoen euro van het Rijk te krijgen voor ontwikkelingssamenwerking, maar dat geld krijgen ze niet. De Tweede Kamer besliste anders.
74 Kamerleden stemden tegen die rijksbijdrage, 72 voor. Die uitslag is sneu, omdat de vier afwezige Kamerleden waarschijnlijk vóór zouden hebben gestemd. Die uitslag is onverwacht, omdat uit een evaluatie bleek dat gemeentelijke ontwikkelingssamenwerking een effectieve vorm van ontwikkelingshulp is.
Die stemmingsuitslag is extra wrang omdat de beslissing net voor de jaarwisseling viel, terwijl het er 8 maanden op leek dat het geld wel zou komen. Vreemd eigenlijk, als een gemeente een subsidie aan een lokale organisatie wil verlagen, dan moet ze dat een jaar van tevoren aankondigen. Maar het Rijk kan zonder problemen een subsidie direct stopzetten. Dat is blijkbaar geen onbehoorlijk bestuur.
Met die 5 miljoen euro hadden ongeveer vijftig gemeenten hulp willen bieden aan het lokaal bestuur in zeventien ontwikkelingslanden. Elke gemeente had ongeveer een ton gekregen. Gemeenteambtenaren zouden zelf in de ontwikkelingslanden gaan helpen met opzetten van projecten. Die ton was bedoeld voor hun reis- en verblijfkosten en voor een deel van hun salariskosten.
Waarom doen gemeenten eigenlijk aan ontwikkelingssamenwerking? VNG International: ‘Dat is niet alleen uit solidariteit met de verdrukten, maar ook om investeerders te trekken, voor de internationale ervaring van de gemeenteambtenaren, voor het leren van best practices, voor het verkleinen van de kloof tussen gemeente en burger, en voor de ecologische effecten op wereldschaal.’
Huh? En dat alles gaat nu niet door. Hoe leg je dit uit aan de arme kindekens in Zuid-Soedan? En hoe leg je uit aan je eigen bevolking dat investeerders uit Soedan wegblijven, onze ambtenaren een weidse blik missen, Soedanese toppraktijkervaring ons niet bereikt, de kloof met de burger wijd open gaapt en het milieu naar de knoppen gaat, allemaal doordat zulke wereldse projecten niet doorgaan?
Gelukkig hoeven de gemeenten dit niet uit te leggen. Ze moeten iets anders uitleggen. Namelijk waarom ze die ton niet zelf wíllen betalen. Het zou toch zo nuttig zijn? Ze moeten uitleggen waarom ze alleen maar willen helpen als het Rijk het grootste deel van de hulp betaalt.
Ze moeten uitleggen waarom ze wel honderden miljoenen, zelfs miljarden kunnen besparen wegens kortingen op het gemeentefonds, maar niet 5 miljoen kunnen vrijmaken voor ontwikkelingssamenwerking. Ze moeten uitleggen waarom ze hiervoor niet de eigen bevolking een ton extra belasting willen laten betalen. Zou dat iets te maken hebben met gebrek aan draagvlak?
Kortom: de gemeenten moeten ophouden met huilen. Het Rijk gebruikt de 5 miljoen overigens om hiv en aids in Afrika tegen te gaan. Dan zullen er ook minder kinderen in Zuid-Soedan zijn die huilen omdat hun ouders zijn overleden.
Het is echter omgekeerd: het gaat hier om rijksbeleid dat via VNG International, door gemeenten wordt uitgevoerd. Als rijkstaken naar gemeenten worden overgeheveld, is het volstrekt normaal dat het rijk ook voor de benodigde financiering zorgt. Nu de rijksbijdrage is verdwenen, is het dus niet vanzelfsprekend dat g emeenten de financiering dan maar even overnemen.
Overigens leveren gemeenten al een eigen bijdrage aan deze programma’s, en schenken daarnaast ook hun uren van ambtenaren en bestuurders. Ook al geeft niet ieder raadslid de hoogste prioriteit aan deze programma’s, draagvlak ervoor is er wel degelijk. Dat blijkt ook uit de vele particuliere initiatieven die naar aanleiding van de gemeentelijke inzet ontstaan zijn.
In de gemeente Kaag en Braassem, samenwerkingspartner van Kadjebi in Ghana, is bijvoorbeeld de stichting ATTA ontstaan. Vrijwilligers uit de eigen gemeente hebben hier scholen gebouwd, een hostel en fruittuinen. Er is gezorgd voor lesmateriaal, ambulances en ziekenhuisbedden. En er wordt nu een brug aangelegd. De parochies in Kaag en Braassem hebben een PC-leslokaal ingericht. Geld hiervoor komt van sponsors en allerlei acties onder de bevolking.
Als de gemeente niet was ingegaan op het verzoek van VNG Int. zouden deze initiatieven niet ontstaan zijn, die succesvol waren omdat de gemeente de bestuurlijke en ambtelijke contacten in Kadjebi hiervoor kon inzetten. Daar dreigt nu dus ook een einde aan te komen. Terwijl de uitvoering van het rijksbeleid in het LOGO South-programma door gemeenten om te zorgen voor beter lokaal bestuur, effectief is gebleken. Ik zal niet huilen om de afschaffing ervan, maar ik vind het wel knap stom.