BZK: voorzieningenniveau gemeenten lastig te peilen

Binnenlandse Zaken levert de Tweede en Eerste Kamer vanaf oktober jaarlijks een rapportage over hoe het is gesteld met de financiële positie van gemeenten. Een mogelijk verband met het voorzieningenniveau is cijfermatig moeilijk te leggen.

De monitoring geschiedt op herhaald verzoek van de Tweede Kamer om een overkoepelend inzicht te krijgen in de gemeentelijke financiën. Dat zou een schets moeten geven of gemeenten voldoende middelen hebben om hun taken uit te voeren. Financiële ruimte of krapte, zo is de gedachte, leidt er immers toe dat gemeenten in staat zijn om meer of minder voorzieningen aan te bieden. Gemeenten hebben de afgelopen jaren aangegeven dat de druk op hun financiële positie heeft geleid tot een druk op het voorzieningenniveau. Onderzoek uit 2021 liet inderdaad zien dat gemeenten investeringen hebben uitgesteld en hebben bezuinigd op het eigen apparaat.

Snelheid dienstverlening

De onderzoekers gaven echter ook aan dat het eenduidig meten van het daadwerkelijke voorzieningenniveau voor inwoners, waarom de Tweede Kamer had gevraagd, ‘een complexe opgave’ is en dat daarvoor geen bruikbare methode bestaat. Er zijn wel gegevens voorhanden over aantallen bibliotheken, zwembaden, winkels en huisartsen op gemeentelijk niveau en bijvoorbeeld rapportages op het gebied van woningbouw en het sociaal domein. Maar er is zeker geen sprake van een compleet overzicht van gemeentelijke taken en activiteiten. ‘Van bijvoorbeeld de kwaliteit van de lokale wegen en de snelheid en juistheid van dienstverlening aan het gemeentelijk loket zijn geen landelijke, meerjarige data beschikbaar’, aldus de minister. ‘Daar komt bij dat veel gemeten indicatoren niet direct te relateren zijn aan een gemeentelijke taak en dat er sprake kan zijn van een verandering in maatschappelijke wensen ten aanzien van voorzieningen. Ontwikkelingen hierin liggen vaak buiten de invloedssfeer van de gemeente, maar zijn het gevolg van autonome of bovengemeentelijke trends, zoals digitalisering of een economische recessie.’

Balans

Dat alles maakt volgens Bruins Slot dat er geen eenduidige wijze is om het voorzieningenniveau op een betrouwbare en vergelijkbare manier te vatten, zodat deze direct kan worden gekoppeld aan de financiële positie van gemeenten en kan bijdragen aan het gesprek over de balans tussen taken en middelen bij gemeenten.