Boekhoudingen gemeenten eindelijk vergelijkbaar

De gemeentelijke boekhouding wordt minder een black box. Tenminste, dat is de bedoeling van de wijziging van de begrotings- en verslaggevingsregels die vandaag definitief zijn geworden.

Het BBV (Besluit begroting en verantwoording) bevat de regels voor de begroting en jaarrekening van provincies,  gemeenten en gemeenschappelijke regelingen. In 2014 heeft een adviescommissie onder leiding van de Eindhovense PvdA-wethouder Staf Depla in opdracht van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) onderzocht op welke wijze het BBV kon worden vernieuwd ofwel verbeterd. Minister Plasterk van Binnenlandse Zaken (BZK) heeft de adviezen uitgewerkt in wijzigingen van het BBV. Vandaag is de definitieve wetswijziging gepubliceerd met eraan gerelateerd twee notities van de commissie BBV over grondexploitaties en faciliterend grondbeleid.

Abracadabra

Met de aanpassingen wordt tegemoet gekomen aan de veelgehoorde kritiek dat begrotingen en jaarrekeningen enkel voer waren voor financieel specialisten, maar abracadabra voor niet-specialisten. Rode draad in de wijzigingen van de BBV is, behalve het verhogen van het inzicht en begrijpelijkheid van de begroting en jaarrekening, vooral het verbeteren van de vergelijkbaarheid tussen gemeenten.

Onderhoudsbeurt

Voorzitter Henk van der Heijden van de commissie BBV legt uit waar het grote verschil in zit na wat hij ‘de grote onderhoudsbeurt’ noemt. ‘De regels die de afgelopen tien jaar op bijvoorbeeld het gebied van grondexploitatie golden, gaven gemeenten heel wat interpretatieruimte hoe ze in te vullen. Ook als je de gegevens van Waarstaatjegemeente naast elkaar legde, zag je grote verschillen in prestaties tussen gemeenten. Maar ernaar gevraagd, konden wethouders  verwijzen naar de verschillen in de manier van boekhouden. Dat zal met de nieuwe regels veel minder het geval zijn : het toerekenen van rente, winst en verlies moet overal op eenzelfde manier worden gecalculeerd’, zegt hij.

De definities en beleidsindicatoren van de diverse taakvelden zijn namelijk op één lijn gebracht. En dat niet alleen op het vlak van grondexploitatie, maar bijvoorbeeld ook op het gebied van onderwijs, sociaal domein en infrastructuur. ‘Daarmee valt bijvoorbeeld Amsterdam straks veel beter te vergelijken met Heerlen dan nu het geval is’, aldus Van de Heijden.

Grondexploitatie

De wetswijziging heeft grote impact op de wijze waarop de begroting 2017 – grondexploitatie dit jaar al –  moet worden opgesteld. Die moet aan de nieuwe eisen voldoen. Gemeentelijke ambtenaren zullen onder andere de overhead separaat moeten gaan begrotaen – en  verantwoorden. Met name die post wordt nu beter zichtbaar voor gemeenteraadsleden. En daardoor ook meteen te vergelijken met bijvoorbeeld de buurgemeenten. ‘Dat wordt interessant’, zegt de commissievoorzitter. ‘Bestuurders zullen bij verschillen meer uit te leggen hebben aan de raad.’

Voor leken

Volgens Van der Heijden worden de financiële stukken van de gemeente transparanter, ook voor niet-specialisten. Maar het worden daarmee niet meteen begrotingen en jaarrekening voor leken. ‘Je zult als raadslid altijd bijzondere moeite moeten doen om ze te doorgronden. Enige achtergrondkennis blijft nodig.’