Provinciale geldstromen

Inkomsten en uitgaven van de verschillende provincies lopen sterk uiteen. Dunner bevolkte provincies geven per inwoner tot wel vier keer zoveel geld uit als provincies in de Randstad, zo blijkt uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Dat heeft alles te maken met het veel uitgebreidere takenpakket van plattelandsprovincies op het gebied van onder meer wegenonderhoud, natuur en openbaar vervoer. Daar moeten dan natuurlijk ook meer inkomstenbronnen tegenover staan.

Dunner bevolkt is duurder

Dunner bevolkte provincies geven per inwoner veel meer geld uit dan de dichter bevolkte provincies. Het grootste verschil is dat tussen Groningen (727 euro) en Noord-Holland (185 euro): een factor vier. De verschillen tussen randstedelijke en plattelandsprovincies bestaan al jaren. Ze worden veroorzaakt door de veel uitgebreidere taak die de noordelijke provincies en Zeeland op sommige gebieden hebben (zie grafiek hieronder).

Drent betaalt meest voor natuur

De provincie Drenthe besteedde in 2021 per inwoner tien keer zoveel geld aan natuur als Zuid-Holland. Omgerekend naar het aantal inwoners heeft Drenthe ook veel meer natuurgebied te beheren. Groningen springt eruit met de uitgaven voor het openbaar vervoer. In het noorden van het land wordt een groot deel van het openbaar vervoer door provincies aanbesteed. In het westen spelen samenwerkingsverbanden tussen gemeenten (zoals Den Haag en Rotterdam) daarbij een grote rol.

Zeeuw profiteert meest van provinciefonds

Het gros van de inkomsten van provincies is afkomstig uit het provinciefonds van het rijk. In 2021 ontving Zeeland 338 euro per inwoner. Zuid-Holland moest het met 76 euro doen. Het rijk maakt de verdeling niet alleen op basis van het aantal inwoners, maar rekent ook zaken als de oppervlakte van de provincie, het aantal kilometers weglengte en de grootte van watergebieden mee. Verder ontvingen de provincies een deel van hun inkomsten uit eigen belastingen. Vooral de toevoeging op de belasting op motorrijtuigen is daarin bepalend. Die verschilt per provincie. Het deel ‘overig’ bevat vooral specifieke uitkeringen, zoals de ‘Regeling provinciale aankoop veehouderijen nabij natuurgebieden’ en de ‘Specifieke Uitkering Snelfietsroutes 2020-2022’.