Geen nieuws uit Den Haag

Prinsjesdag, een dag van tradities. De rit met de glazen koets, het voorlezen van de troonrede, het uitlekken van de begrotingen. En zo langzamerhand is ook de presentatie van de miljoenennota door een demissionair kabinet alles behalve een uitzondering. Dat gebeurde al 13 keer, waarvan zes keer sinds de eeuwwisseling.

Deze troonrede, de tiende van koning Willem-Alexander, bevatte dan ook nauwelijks enig nieuws. En dat geldt eveneens voor de miljoenennota 2024, die vooral een opsomming is van reeds voor de zomer in de steigers gezette plannen van het demissionaire kabinet. En voor zover er nog sprake was van enig nieuw beleid, was dat in de afgelopen week al – wederom volgens traditie – uitgelekt.

Zo maakt het kabinet structureel 2 miljard euro extra per jaar vrij om kwetsbare huishoudens te ondersteunen. Met als doel om het aantal mensen in armoede niet te laten stijgen en het aantal kinderen dat in armoede opgroeit te verminderen. Het geld dat daarvoor nodig is, wordt betaald door mensen met een hoger inkomen meer belasting te laten betalen. Het begrotingstekort zal naar verwachting iets stijgen, naar 2,9 procent. En zoals de koning in de troonrede al aankondigde wordt er geld vrijgemaakt voor de aanpak van het klimaat, de versterking van de rechtsstaat, de gedupeerden van de toeslagenaffaire en in het Gronings aardbevingsgebied van de steun aan Oekraïne. Maar die plannen stonden allemaal al in de Voorjaarsnota van 2023.

Zowel in de troonrede als in de begrotingen en de reacties daarop is er vooral aandacht voor armoedebestrijding en ontwikkeling van de koopkracht van lagere inkomens. Dat gebeurt onder meer door het verhogen van de arbeidskorting, verhoging van het kindgebonden budget en door het niet meer korten van gezinsleden die bij hun kind of ouder gaan wonen om mantelzorg te verlenen. Verder veel aandacht voor gratis school ontbijten, verhoging van de huurtoeslag en ondersteuning van mensen die hun energierekening niet kunnen betalen.

Het is niet voor niets dat partijen zich met name op deze punten roeren. Het klinkt natuurlijk sympathiek in verkiezingstijd om je zorgen uit te spreken over gezinnen en kinderen die in armoede leven en slachtoffers van slecht overheidsbeleid. Want daarnaast is er natuurlijk niet heel veel waarop partijen zich op dit moment kunnen profileren. Het kabinet is immers demissionair en veel belangrijke thema’s zijn controversieel verklaard en moeten wachten tot er een nieuw kabinet is aangetreden dat hierover besluiten kan nemen. De daadwerkelijke profilering op onderwerpen als het stikstofdossier, uitkoopregelingen, terugdringen van subsidies op fossiele brandstoffen, woningbouw en klimaat zal dan ook binnenkort in de aanloop naar de verkiezingen van 22 november losbarsten.

Hoe dat beleid er uit zal gaan zien en hoe houdbaar het beleid is dat nu in de miljoenennota 2024 is uitgestippeld, moet dan blijken. Zeker nu er twee nieuwe partijen zijn opgestaan die machtsfactoren van belang kunnen vormen naast nog een fusiepartij die ook hoge ogen gooit in de peilingen. Pas wanneer de verkiezingsuitslag er is zal blijken in hoeverre het in de begrotingen neergelegde beleid houdbaar zal zijn. Als de formatie dan, net als bij de vorige verkiezingen, ook weer 299 dagen duurt, komen we precies uit op dinsdag 17 september 2024. Oftewel de derde dinsdag van september 2024. Prinsjesdag. Tijd voor een nieuwe miljoenennota.