Minister: 'DSM ook na fusie stevig in Nederland verankerd'

Minister Adriaansens (Economische Zaken, VVD) snapt de controverse rondom de subsidie voor een nieuw hoofdkantoor van DSM, omdat het hoofdkantoor in Maastricht komt en het bedrijf de historische connectie met Heerlen en de Mijnstreek verliest. DSM zag dan ook van de subsidie af. Dat het bedrijf samengaat met het Zwitserse Firmenich en een duaal hoofdkantoor krijgt, wakkert bij de minister echter wel zorgen over het vestigingsklimaat aan.

'Klap in gezicht'

Volgens Tweede Kamerlid Leijten (SP) was het ‘extra zuur’ geweest als inwoners hadden moeten meebetalen aan wat voor sommige ‘een klap in het gezicht’ betekent. De provinciale bijdrage van 1,75 miljoen euro voor de verhuizing schoot vorig jaar Limburgse Statenleden in het verkeerde keelgat. Waarnemend gouverneur Johan Remkes moest op het matje komen. DSM besloot zelf om af te zien van de subsidies, maar bleef bij de beslissing om het hoofdkantoor te verhuizen.

DSM kiest volgens Adriaansens voor Maastricht om ‘de kantoreninfrastructuur in Limburg toekomstbestendig te maken’. Er zullen ook andere criteria en motieven zijn. ‘Het is echter niet aan mij om hier verder op te reflecteren’. Ze snapt de gevoelens, maar het is een besluit van DSM.

Historische context

De minister geeft een korte geschiedenisles om aan te tonen dat de fusie met Firmenich de volgende in een reeks transformaties is van het bedrijf: nadat Dutch State Mines in 1902 werd opgericht als staatsbedrijf voor de exploitatie van steenkool, is het ‘getransformeerd van mijnbedrijf naar bulkchemie, fijnchemie, voeding en hoogwaardige materialen en in de laatste 20 jaar naar een bedrijf met een volledige focus op gezondheid, voeding en biowetenschappen’.

De fusie met de Zwitserse fabrikant van onder meer geur- en smaakstoffen is een volgende stap voor DSM ‘dat wereldwijd leidend wil worden op het gebied van voeding en gezondheid’. Er komen twee hoofdkantoren, een in het Zwitserse Kaiseraugst en een in Maastricht. ‘Daarmee blijft het concern gelukkig aanwezig in de regio, misschien juist ook vanwege die historische context waarin het bedrijf ooit is ontstaan.’

Vestigingsklimaat

Adriaansens maakt zich wel ‘zorgen over de ontwikkeling van ons vestigingsklimaat’, alhoewel het bedrijf aangeeft dat de keuze voor een duaal hoofdkantoor niet vanwege het vestigingsklimaat is. De minister krijgt namelijk signalen over ruimtegebrek, het fiscale stelsel en krapte op de arbeidsmarkt. ‘Ook leven er zorgen over de waardering voor en sentiment ten aanzien van het bedrijfsleven, en de voorspelbaarheid van beleid in Nederland.’

De toon richting bedrijven is de afgelopen jaren ‘verhard’ en ‘deze toon is niet altijd terecht’, schrijft ze in antwoord op vragen van Tweede Kamerleden Idsinga en Van Strien (beiden VVD). Multinationals zijn bijvoorbeeld goed voor, naast waardecreatie en werkgelegenheid, 70 procent van de private innovatie-uitgaven, wat belangrijk is voor het oplossen van maatschappelijke uitdagingen en het behouden van de brede welvaart. ‘De bijdrage van het bedrijfsleven wordt daarbij soms te zeer als een gegeven gezien.’

Toekomstige investeringen

DSM blijft ook na de fusie met Firmenich stevig in Nederland verankerd, verzekert ze. De nieuwe combinatie behoudt de notering aan de Amsterdamse beurs en de gezamenlijke voedingsdivisie blijft in Delft, waar infrastructuur zit die volgens DSM wereldwijd gezien van hoge waarde is. ‘Het is goed dat een innovatief bedrijf met zulke sterke Nederlandse wortels hier een hoofdkantoor houdt en investeert in ecosystemen in Nederland.’

‘De stap van DSM maakt mij wel duidelijk dat, na eerder het vertrek van de hoofdkantoren van Shell en Unilever, het niet meer vanzelfsprekend is dat grote multinationals kiezen voor hoofdkantoor en/of juridische zetel in Nederland.’ Dat vindt Adriaansens zorgelijk. ‘Ik acht de aanwezigheid van hoofdkantoren in Nederland van groot belang, uiteindelijk worden daar de beslissingen genomen over toekomstige investeringen.’