Miljardendansjes

Die dans om miljarden op kabinetsniveau wordt dieper in de organisatie steeds concreter. Kan de subsidieregeling worden gehandhaafd? Daalt het personeelsbudget van de directie voor 2012 zoals verwacht, of moet er toch nog meer af? Mag de medewerker naar de opleiding, zoals afgesproken in het jaargesprek?

Wonderlijk blijft altijd dat boven de hoofden van gewone Haagse stervelingen een macrowerkelijkheid bestaat. Een miljardenspel dat de microdiscussies overtreft. Neem maar de jongste uitkomsten over 2010. Alle eerdere ramingen ten spijt rapporteert het ministerie van Financiën eind februari dat het EMU-saldo 2010 op basis van voorlopige realisatiecijfers uitkomt op een tekort van 5,2 procent bbp. Dat is veel, meer dan 30 miljard. Maar het saldo valt wel veel gunstiger uit dan 2 maanden eerder bij de Najaarsnota nog werd verwacht. De nu gerapporteerde meevaller van 0,6 procent is in euro’s zo’n kleine 4 miljard. Hoera voor De Jager! De man die eventjes 4 miljard aan meevallers rapporteert. Dat zou hij vaker moeten doen.

Maar waar komt de meevaller vandaan? De helft komt van sterk meevallende belasting- en premieontvangsten, die plotseling 2 miljard euro hoger uitkomen dan 2 maanden eerder voorzien. Er zijn minder werklozen, bedrijven zetten meer af en maken meer winst. Departementen geven minder uit dan gedacht, de winstafdracht van DNB is hoger, de schuldsanering van de Antillen valt mee en de rente op de staatsschuld is lager dan gedacht. Financiën, het zonnetje in huis.

Zou de minister van Financiën nu met applaus ontvangen worden in de ministerraad? Of zou er een zekere irritatie zijn bij collega-ministers? Zij moeten immers het mes zetten in de uitgaven en maken zich minder populair. Zij mogen overal komen uitleggen waarom scholen minder budget ontvangen, ambtenaren geen salaris erbij krijgen en de krijgsmacht moet afslanken. Terwijl zij over miljoenen piekeren, rapporteert De Jager zijn miljardenmeevallers. Dat is dan even wrang.

Cruciaal is de vraag in welke mate Financiën kon voorzien dat de meevallers zouden optreden. Is er veiligheidshalve voor gekozen deze nog niet te rapporteren? Of was er sprake van strategisch gedrag? Bijvoorbeeld het idee dat als de miljardenmeevallers al bij de Najaarsnota in november zouden worden gemeld, dit munitie zou zijn voor Tweede en Eerste Kamer bij de begrotingsbehandeling in december jl.

Waarschijnlijk is deze miljardenmeevaller per ongeluk zo groot. Financiën noch het kabinet heeft er immers strategisch belang bij al in 2011 te pieken. Het is doorgaans beter om tekorten eerst in het begin van de kabinetsperiode wat hoger te laten uitkomen en pas in het verkiezingsjaar 2014 mooie meevallende cijfers te presenteren.

Toch blijft nu de vraag of de ramingen voor uitgaven, belastingontvangsten en rente eind 2010 niet beter geraamd hadden kunnen worden. In 2 maanden 4 miljard ernaast zitten roept veel vragen op. Een vakminister moet voor minder op het matje komen bij … Financiën.