Erfpacht bezig aan opmars

Het aantal gemeenten dat erfpacht gebruikt, neemt toe. Tussen 2013 en 2016 is het aantal percelen dat met een woonfunctie in erfpacht is uitgegeven met 5 procent toegenomen.

Dat houdt in dat van 2013 tot 2016 bijna 28.000 woningen zijn uitgegeven in erfpacht, dit is ongeveer één van de tien nieuwbouwwoningen in die periode. Een en ander blijkt uit onderzoek van Deloitte Real Estate Advisory op basis van cijfers van het Kadaster.

Ook kleinere gemeenten
In absolute aantallen is de groei het sterkst in Amsterdam, Utrecht, Rotterdam en Den Haag. Samen zijn de vier grote steden goed voor 84 procent van de erfpachtuitgiften met woonfunctie. Uit het onderzoek komt bovendien naar voren dat meer gemeenten gebruik zijn gaan maken van erfpacht – het aandeel gemeenten steeg van 62 naar 69 procent. Vooral middelgrote en kleine gemeenten zijn het vaker gaan toepassen. In 2013 hebben 255 van de 408 gemeenten percelen met woonfunctie in erfpacht uitgegeven. Eind 2015 zijn dit 270 van de 390 gemeenten.

‘Westvoorne, Lingewaard, Goes en Enschede zijn daar goede voorbeelden van’, zegt Deloitte-partner Frank ten Have. ‘Deze gemeenten gaven voorheen geen of nauwelijks percelen in erfpacht uit, maar doen dit nu wel.’ Al deze gemeenten wisten het aantal woningen dat werd uitgegeven op erfpachtgrond ten minste te verviervoudigen in de periode 2013-2016.

Bedrijventerreinen in erfpacht
Tot 2016 zijn er blijkens het onderzoek ook 11.671 percelen op bedrijventerreinen in erfpacht uitgegeven. Dat is een toename van 400 percelen ten opzichte van 2013. Amsterdam en Rotterdam steken op dat vlak ver boven de andere gemeenten uit. De sterkste groei was zichtbaar in Rotterdam, waar het aantal percelen uitgegeven in erfpacht op bedrijventerreinen tussen 2013 en 2016 met bijna een kwart steeg. Door die tussensprint is Rotterdam momenteel de gemeente met de meeste bedrijventerrein percelen in erfpacht, waar Amsterdam in 2013 nog de kroon spande.

Boost gebiedsontwikkeling
Volgens de onderzoekers heeft inzet van het instrument erfpacht door de gemeenten  geholpen om de gebiedsontwikkeling te versnellen. Daar was door de crisis de klad in gekomen. Erfpacht bevordert de gronduitgifte door gemeenten. ‘Particulieren hadden door de voortslepende crisis en strengere wetgeving rondom hypotheken moeite om financiering rond te krijgen, gemeenten kampten met vastgelopen gebiedsontwikkeling. Erfpacht kan dus de sleutel zijn om gebiedsontwikkeling op gang te houden’, aldus Ten Have. ‘Als een particulier een huis koopt op erfpachtgrond hoeft de erfpachter alleen het huis af te lossen, de grond wordt niet meegenomen in de hypotheek. De canon die betaald wordt aan de gemeente voor de grond is – voor een bepaalde periode – constant. De totale jaarlijkse kosten – canon en rente op de hypotheek – vallen in veel omstandigheden daarom lager uit dan de hypothecaire lasten van een woning niet in erfpacht. Dit zorgt voor lastenverlichting in de beginjaren en kan dus aantrekkelijk kan zijn voor starters op de woningmarkt. Ook worden woningen daarmee voor meer inkomensgroepen bereikbaar.’

Redelijk rendement
Voor kantoor- en bedrijfsterreinontwikkelaars is erfpacht volgens hem eveneens een interessant instrument. ‘Partijen hadden moeite om financieringen rond te krijgen en financiering in de vorm van erfpacht kan een uitkomst bieden. Financiering door erfpacht zorgt er voor dat er makkelijker ontwikkeld kan worden en stimuleert dus gronduitgiftes.’

Erfpacht biedt bovendien ook voordelen voor gemeenten. Zo ontvangen gemeenten canonopbrengsten wanneer zij grond uitgeven in erfpacht, en functioneert het als een inkomstenbron met een redelijk rendement. ‘Hoger dan schatkistbankieren bijvoorbeeld,’ aldus Ten Have.