Kop uit het zand

Moeten we de vorig jaar gepresenteerde ferme bezuinigingsplannen van 17 miljard gaandeweg met een korreltje zout nemen?

In Europa speelt Mark Rutte ‘Il Duro’ met zijn pleidooi voor automatische sancties tegen landen die hun financiën niet op orde hebben. Geen politiek gedraal meer, betoogt Rutte, maar directe en ononderhandelbare straffen voor begrotingszondaars. Zeg maar een automatische incasso bij het negeren van het rode stoplicht. Een straf die natuurlijk niet bedoeld is om op te leggen, maar als ferme waarschuwing.

Zijn eigen kabinetsprestaties zijn nog niet om over naar huis te schrijven. Zoals altijd overschrijdt een deel van de ministers dit jaar de begroting, waaronder de altijd gebrekkig beheerste zorguitgaven. Wrang voor de VVD is dat de tweede overschrijder minister Kamp van Sociale Zaken is. Lastig is dat de PVV niet bepaald voor verdergaande sanering van zorg en sociale zekerheid is. Rutte moet dus eerst het CDA bereid vinden de problemen bij de VVD-ministers op te lossen en daarna meerderheden vinden bij oppositiepartijen. Eigenlijk kan Rutte een automatische begrotingkorting bij overschrijdingen wel gebruiken. ‘Het moet van Europa’ is dan het excuus, maar zover is de Europese begrotingstoetsing (nog) niet.

Ook lastig is dat binnen departementen het echte saneren nog moet beginnen. Zoals altijd loopt de taakstelling aan het ambtenarenapparaat uit in tijd, er wordt her en der onderzocht of de pijn niet nog wat verder uitgesmeerd kan worden, liefst achter de horizon van deze kabinetsperiode. Dat zou struisvogelpolitiek zijn, in ijdele hoop op betere tijden.

Er zijn twee dringende redenen om wel in 2011 flink door te pakken. De eerste is dat de huidige 15 miljard besparingen maar de helft is van de opgave waar Nederland voor staat. Zelfs bij 2 procent economische groei (en daar zitten we nog niet op) moet ook na 2014 nog eens tenminste 15 miljard worden omgebogen om de overheidsuitgaven duurzaam houdbaar te maken. Ieder uitstel van besparingen is kortzichtig, alle besparingen nu werken juist gunstig uit door bespaarde rentekosten.

Ten tweede is de arbeidsmarkt in Nederland nu relatief goed en de werkloosheid laag. Juist nu zou overheidspersoneel snel moeten worden verleid of bewogen een baan elders te zoeken. Laat de politiek daarom snel knopen doorhakken welke taken moeten beëindigd, opdat geen valse illusies worden gekweekt. Zo bezien verdient de timing van Defensieminister Hillen een pluim.