Belangenorganisaties: bestaanszekerheid onder druk

Achter de sterke Nederlandse economie gaat een ‘permanente opdracht schuil om te blijven werken aan kansengelijkheid, bestaanszekerheid en perspectief’. Dat heeft de koning namens de regering gezegd in de troonrede. Bestaanszekerheid is een belangrijk politiek thema, dat ook in de verkiezingscampagne een belangrijke rol zal spelen.

Tegenstrijdig

Ook op Prinsjesdag vorig jaar noemde de koning het begrip bestaanszekerheid, en wel in de tweede zin van de troonrede. ‘Het is tegenstrijdig dat bestaanszekerheden onder druk staan en armoede toeneemt in een periode van economische groei en lage werkloosheid’, zei hij toen.

Doordat het kabinet demissionair is (in juli viel de regeringscoalitie van VVD, D66, CDA en ChristenUnie), zat er weinig nieuws in de troonrede. De regering liet evenwel weten dat er nog veel te doen is. ‘Voor lang niet iedereen zijn een fatsoenlijk huis, een goede gezondheid en een veilige thuissituatie vanzelfsprekend. Niet elk kind krijgt dezelfde kansen op een goede toekomst’, aldus de koning. ‘En niet iedere inwoner van ons land voelt zich gehoord en gezien.’ Met dat laatste verwijst het kabinet naar het lage vertrouwen in de politiek en de overheid in het bijzonder.

Koopkracht moet omhoog

De koopkracht van werkende Nederlanders moet omhoog, ‘anders is het dweilen met de kraan open’. Dat stellen vakbonden FNV en CNV in een reactie op de troonrede. ‘Er zijn nu structurele oplossingen nodig om de inkomenscrisis aan te pakken’, meent FNV-voorzitter Tuur Elzinga.

CNV-voorzitter Piet Fortuin acht het noodzakelijk de nettolonen te verhogen ‘om de koopkracht van werkend Nederland op peil te houden’. Ook moet volgens hem de belasting op arbeid omlaag. ‘Wie nu bruto 10 procent meer verdient, krijgt netto vaak minder dan 10 procent op de rekening gestort en levert toeslagen in. Onacceptabel. Werken moet weer lonen. Zeker in deze krappe arbeidsmarkt.’

Armoede hooguit stabiel

Elzinga ziet dat volgend jaar nog steeds 800.000 mensen in armoede kunnen leven, ‘in het beste geval’ dat de armoede in Nederland op een stabiel niveau blijft. Daarom moet er worden ingegrepen, niet alleen door het kabinet. ‘Het kabinet is dan wel demissionair, de Tweede Kamer is dat niet. Dit is het moment waarop we van de politieke partijen in de Tweede Kamer verwachten dat ze laten zien hoe ze het met de mensen voor hebben en dat ze bereid zijn echt iets te doen voor de bestaanszekerheid’, aldus de vakbondsman.

Onrust en onzekerheid

Vakbond VCP vindt eveneens dat niet iedereen met een baan profiteert. VCP-voorzitter Nic van Holstein merkt dat er veel onrust en onzekerheid is bij huishoudens, door hoge energie-, mobiliteits- en zorgkosten, evenals de inflatie. ‘Helaas worden de brede middengroepen in de kabinetsplannen wederom vergeten. De inkomens- en uitgavenzekerheid van de middengroepen staat zwaar onder druk. Daar zou het debat in de Kamer en voor de verkiezingen ook over moeten gaan’, zegt hij.

Voedselarmoede dreigt

Door de nieuwe eisen voor natuur, milieu, klimaat en dierenwelzijn zal ons voedsel ‘onvermijdelijk in prijs blijven stijgen’, reageert Land- en Tuinbouworganisatie Nederland op de troonrede. LTO Nederland wil dat de politiek voorkomt dat ‘voedselarmoede een nieuw maatschappelijk probleem wordt.’

‘En zonder eerlijke en marktconforme vergoeding is er geen bestaanszekerheid voor boeren en tuinders’, vervolgt LTO. De landbouwbranchevereniging wil dat de overheid een bijdrage gaat leveren aan onder meer de vergroening van de landbouw. ‘Als we onze voedselvoorziening verder blijven verduurzamen én willen dat gezond Nederlands voedsel ook in de toekomst betaalbaar blijft, dan zal de politiek deze verduurzaming financieel moeten ondersteunen’, stelt LTO-voorzitter Sjaak van der Tak.

Geld voor ecosysteemdiensten

Ook wil LTO dat er in de miljoenennota voor volgend jaar een bedrag van 750 miljoen euro gereserveerd wordt voor natuurbeheer, ofwel de zogeheten ecosysteemdiensten die boeren leveren. ‘Vanuit de samenleving en de politiek wordt steeds meer ingezet op verduurzaming, maar een doordachte kabinetsvisie op wat dit voor onze voedselproductie betekent, ontbreekt’, aldus Van der Tak.

Hij wil onder meer dat er een ‘een heldere, toekomstgerichte Voedselvisie 2050’ gemaakt wordt, samen met de sector. Ook moet er volgens de voorzitter gezorgd worden voor een ‘gelijk speelveld in Europa’ vanwege de open interne markt.

Hogere huurtoeslag goed steunmiddel

De koepelorganisatie voor woningcorporaties Aedes toont zich meer tevreden. Het verhogen van de huurtoeslag is volgens Aedes-voorzitter Martin van Rijn een goed middel om financieel kwetsbare mensen te ondersteunen. Het verhogen van die toeslag moet voorkomen dat gezinnen met de laagste inkomens er volgend jaar te veel op achteruitgaan. 'Dit kabinet laat gelukkig zien oog te hebben voor de bestaanszekerheid voor een grote groep mensen. Hoewel demissionair, het kabinet moet doorgaan met het aanpakken van de wooncrisis', zegt Aedes-voorzitter Martin van Rijn.

Hij voegt daar meteen aan toe dat corporaties in staat moeten zijn om voldoende woningen bij te bouwen om de krapte op de huizenmarkt tegen te gaan. Daarvoor is het ook nodig dat de huren voor corporatiewoningen kunnen blijven stijgen in lijn met prestatieafspraken tussen woningcorporaties en de overheid, vindt Aedes. 'Geef corporaties de ruimte om te kunnen bouwen, kom de Nationale Prestatieafspraken na en zorg snel voor bouwlocaties', stelt Van Rijn.