Veel grote steden gooien ozb omhoog

Zeven van de tien grote gemeenten hielden in 2023 flink wat geld over. Die pret is over: vanaf volgend jaar moet vanwege een miljardenkorting van het rijk de tering naar de nering worden gezet. Sommige kiezen voor een verhoging van de lokale lasten, anderen voor vermindering van de uitgaven.

Conservatief ramen

Van alle grote steden sloot Amsterdam de boeken vorig jaar met het hoogste positieve saldo: een plus van 122 miljoen euro. Deels kwam dat volgens het college van burgemeester en wethouders door conservatief te ramen in verband met de economische onzekerheid. Daarom werden de baten bij winstnemingen van grondexploitaties, de afkoop van erfpacht en de toeristenbelasting en vermakelijkhedenretributie laag ingeschat. De inkomsten daaruit bleken aanzienlijk hoger te liggen. Zo leverde de afkoop van erfpacht 53 miljoen euro meer op dan verwacht en verdiende Amsterdam tientallen miljoenen meer aan toeristen.

Voordeel met opvang

Ook Nijmegen hield met 71 miljoen euro een flink bedrag over. De gemeente deed onder meer goede zaken met de opvang van Oekraïense ontheemden en de crisis noodopvang. Respectievelijk leverden die posten 17 en 14 miljoen euro meer op dan de kosten die ervoor werden gemaakt. Een andere grote meevaller betrof de inkomsten uit de grondexploitatie. Dat resulteerde per saldo in 25 miljoen euro meer dan begroot.

Rotterdam bracht het er met een min van 41 miljoen euro minder goed af, deels door de tegenvallers die de gemeente had op het vlak van de zorg. Alleen al jeugdhulp kostte 70 miljoen meer dan begroot. Ook Almere en Utrecht sloten 2023 negatief af.

Ozb omhoog

Minnen liggen blijkens de diverse voorjaarsnota’s ook in het verschiet voor de komende jaren. Dat komt dan eerst en vooral doordat er door het rijk flink wordt gekort op het gemeentefonds – de belangrijkste inkomstenbron van gemeenten. Nogal wat grote steden verhogen om die reden de lokale lasten. Om een gat van 76 miljoen euro te dichten ziet het college van burgemeester en wethouders van Utrecht zich gedwongen behalve te bezuinigingen (32 miljoen), de onroerendezaakbelasting met twaalf procent te verhogen. Daarnaast gaat de toeristenbelasting van 7 naar 10 procent, stijgen de parkeertarieven in de gemeentelijke parkeergarages en moet de verhoging van leges meer geld in het laatje brengen.

Onwenselijk

Nijmegen sluit vanwege de forse financiële opgave geen enkele maatregel op voorhand uit. Dus ook niet een lastenverhoging. In de voorjaarsnota van Groningen valt eveneens te lezen dat er sprake zal zijn van hogere lasten voor inwoners, bijvoorbeeld via de parkeertarieven, toeristenbelasting of de onroerend zaakbelasting. ‘We vinden dit onwenselijk, maar door de korting van het rijk zijn we genoodzaakt alle oplossingsmogelijkheden in beeld te brengen en kunnen we een lastenstijging mogelijk niet voorkomen’, aldus het dagelijks bestuur van de gemeente. In Breda en Almere valt de keuze eveneens op een lastenverhoging. Almere wil de ozb met 7,5 procent omhoog gooien, Breda met 6 procent. In Tilburg moet de huizenbezitter eveneens een deel van het verwachte begrotingstekort gaan dichten. Het Tilburgse college stelt de raad 2,5 miljoen meer aan ozb te gaan innen. Verder zet de gemeente in op ‘ruimtescheppende’ maatregelen die volgend jaar tot 3 miljoen euro minder uitgaven moeten leiden.

Minder werkplekken

Rotterdam kiest ervoor de woonlasten niet te verhogen, maar gebruikt enerzijds de speciale reservepot van de erfpachtbaten en de verkoopopbrengst van de gemeentelijke aandelen van het energiebedrijf Eneco. Het voorstel is om tijdelijk 100 miljoen euro vanuit dat potje te gebruiken om de financiële knelpunten te dekken. Anderzijds denkt de gemeente jaarlijks zo’n 10 miljoen euro te kunnen besparen op huisvestingkosten door de afstoting van gebouwen. Die ruimte komt er doordat er minder kantoorwerkplekken nodig zijn. Zo’n reductie is naar het inzicht van de gemeente mogelijk op basis van metingen  van de benutting van alle kantoorwerkplekken. Eén van de oorzaken van de lagere benutting is dat door medewerkers van de gemeente meer flexibel en thuis wordt gewerkt. Verder gaat het mes in budgetten voor evenementen en komt er ook minder geld beschikbaar voor beheer en onderhoud.

Parkeeropbrengst

Amsterdam ten slotte lost het lager vaststellen van de gemeentefondsuitkering door het rijk in 2025 voorlopig op door het rekeningresultaat over 2023 – 122 miljoen euro – daar volledig voor te reserveren. Wat verder helpt, zijn de verwachte meeropbrengsten uit parkeren, vermakelijkhedenretributie en precarioheffing. Voor een verhoging van de lokale lasten ziet het dagelijks bestuur van de gemeenten vooralsnog geen aanleiding.