Wet van de kleine aantallen

U kent vast de ‘Wet van de grote aantallen’ wel. Als je niet kijkt naar een klein deel maar naar een groot deel ergens van, dan zit je gemiddeld altijd ongeveer goed. Die wet geldt voor de verdeling van het gemeentefonds.

Voor sommige taken krijgt een gemeente misschien iets te weinig geld, maar dat is niet erg, want er staat tegenover dat ze voor andere taken wellicht iets te veel geld krijgt. Soms zit het mee, soms zit het tegen. Gemiddeld krijgt elke gemeente ongeveer het goede bedrag.

Maar de ‘Wet van de kleine aantallen’ kent u waarschijnlijk niet. Ook die wet geldt bij de verdeling van het gemeentefonds. Als een taak heel klein is, krijgen veel gemeenten daarvoor te veel of te weinig geld. Hoe kleiner de taak, des te groter de financiële afwijking. Erg is dat niet. Want er staat altijd iets tegenover.

Enkele gemeenten hebben onlangs bij staatssecretaris Van Rijn van Volksgezondheid geklaagd dat ze te weinig geld krijgen voor twee kleine onderdelen van de jeugdzorg, namelijk de jeugdzorg voor jongvolwassenen (jawel, die bestaat) en de jeugdzorg voor kinderen die onder voogdij staan. Elk onderdeel omvat ongeveer een procent van het gemeentefonds. Nu u de Wet van de kleine aantallen kent, gelooft u direct dat ze gelijk hebben. En omdat u ook de Wet van de grote aantallen kent, weet u dat we daar niets aan moeten doen.

Helaas kent Van Rijn de Wet van de kleine aantallen niet. Hij heeft het domste gedaan wat hij kon doen: een vangnet gemaakt voor deze tekorten. Erger: drie vangnetten, voor de jeugdzorg voor jongvolwassenen, voor de jeugdzorg voor voogdijkinderen, en een combiregeling. Nóg erger: drie razend complexe vangnetregelingen, elk voor drie jaar, met drempelwaardes, draagkrachttoetsen, afwijkingstoetsen en hardheidsclausules. Drie vangnetten, voor tekorten op twee procent van het gemeentefonds.

Het gemeentefonds kent nu dus vier vangnetten. Drie vangnetten voor twee procent van het gemeentefonds. En een voor de overige achtennegentig procent van het gemeentefonds, dat is ‘artikel 12’. Als het niet zo triest was, zou ik erom kunnen lachen. En toch moest ik lachen door die vangnetten. Want de dag nadat Van Rijn ze had afgekondigd, bekende minister Plasterk van Binnenlandse Zaken al vijf jaar te proberen de verdeling van het gemeentefonds eenvoudiger te maken.