Melkkoe toeristenbelasting onder vuur

Gemeenten die veel toeristenbelasting innen, zouden er wel eens rekening mee moeten gaan houden dat ze op termijn van het rijk minder geld via het gemeentefonds krijgen. Voor zo’n verevening zien onderzoekers namelijk ‘goede’ mogelijkheden.

Differentiatie

Dat stelt bureau CEBEON op basis zijn onderzoek in opdracht van Binnenlandse Zaken naar de eigen middelen van gemeenten. Er is onderzocht of een andere verrekening – meer differentiatie – van deze overige eigen middelen (OEM) in het gemeentefonds eerlijker zou kunnen uitpakken.

Te grofmazig

Bij de verdeling van de middelen in het gemeentefonds worden de verschillen tussen gemeenten in zowel belastingcapaciteit als kosten van voorzieningen zoveel mogelijk verevend. Dit gebeurt om gemeenten daarmee in staat te stellen bij een gelijke belastingdruk een gelijkwaardig voorzieningenniveau te realiseren – één van de uitgangspunten van de Financiële Verhoudingswet. Die eigen inkomstencapaciteit heeft betrekking op inkomsten die gemeenten kunnen inzetten als algemeen dekkingsmiddel voor hun uitgaven: naast de onroerendezaakbelasting gaat het om inkomsten uit overige eigen middelen (OEM). Dat gebeurt nu via een voor alle gemeenten gelijk bedrag van ruim 154 euro per inwoner. Aanleiding voor het onderzoek was een advies van de Raad voor het Openbaar Bestuur dat de verevening van de OEM op basis van een bedrag per inwoner te grofmazig is en geen recht doet aan de werkelijkheid.

500 miljoen

De conclusie van het CEBEON-onderzoek is dat voor de toeristen- en forensenbelasting (ruim 500 miljoen euro) goede mogelijkheden zijn om die inkomsten ‘op geschikte wijze’ in het gemeentefonds te verevenen. Simpeler gezegd: gemeenten die (veel) meer binnen halen dan de gestelde gemiddelde norm – aantal euro’s per inwoner – zouden daarvoor extra kunnen worden gekort via het gemeentefonds.

Maar alvorens daartoe eventueel over te gaan, is volgens de onderzoekers nog wel een verfijning nodig in onder meer de beschikbare gegevens. Voor de overige onderdelen van overige eigen middelen van gemeenten, zoals grondexploitaties en vermogensbeheer, zien de onderzoekers geen mogelijkheden voor verevening.

Amsterdam

Het verevenen op grond van de toeristenbelasting heeft echter niet de voorkeur van de fondsbeheerders, de minister van Binnenlandse Zaken en de staatssecretaris van Financiën. ‘Er is namelijk slechts een beperkt aantal gemeenten dat echt substantiële inkomsten heeft uit de toeristenbelasting – begrote opbrengst 538 miljoen euro, waarvan 45 procent afkomstig is van Amsterdam’, aldus NSC-minister Uitermark in een brief aan de Tweede Kamer. ‘De huidige onderzoeksresultaten geven in onze ogen op dit moment niet voldoende houvast voor een concrete aanpassing van het verdeelmodel.’ Ze kondigt wel aan dat nog begin dit jaar wel wordt verkend of er alternatieve manieren zijn om de overige eigen middelen in het gemeentefonds te verevenen.