Gemeenten willen geld zien voor omstreden verkoop Bouwfonds

De gemeenten Apeldoorn en Eindhoven vrezen honderdduizenden euro’s te zijn misgelopen bij de verkoop van het Bouwfonds Nederlandse Gemeenten aan ABN Amro in 1999. Beide gemeenten laten onderzoeken of deze schade kan worden verhaald.

Eindhoven en Apeldoorn waren destijds de grootste aandeelhouders. Zij willen nu proberen om samen met andere gemeenten een front te vormen. ‘Want het lijkt erop dat de Nederlandse gemeenten collectief zijn benadeeld’, zegt Pvda’er Fokko Spoelstra, wethouder Financiën in Apeldoorn.

ABN Amro nam Bouwfonds in 1999 van de gemeentelijke aandeelhouders over voor ruim 2,6 miljard gulden (ongeveer 1,2 miljard euro). Het na de Tweede Wereldoorlog opgerichte Bouwfonds was als projectontwikkelaar en hypotheekverstrekker een aantrekkelijke overnamekandidaat voor de bank. ING zou destijds echter 75 miljoen gulden (ruim 34 miljoen euro) meer hebben geboden dan ABN Amro, maar hier wisten de gemeenten niets van.

Accountants van PriceWaterhouseCoopers concludeerden dat ABN Amro de enige bieder was. In werkelijkheid zou Bouwfonds-topman Cees H. het geheime bod van ING hebben doorgespeeld naar de concurrenten van ABN Amro, schreef de Volkskrant vorige week. H. is een van de hoofdverdachten is de vastgoedfraude rond Bouwfonds en het Philips Pensioenfonds.

Toezegging

De verkoop van Bouwfonds had eind jaren negentig veel voeten in aarde. Een groep gemeenten, waaronder behalve Apeldoorn en Eindhoven onder meer ook Delft, Alphen aan den Rijn, Leiden en Vlissingen, betwijfelde of het bod van ABN voldoende was. Een toezegging van de bank om een renteloze lening van maximaal 350 miljoen gulden te verstrekken aan het Stimuleringsfonds Volkshuisvesting Nederlandse Gemeenten, trok de laatste twijfelaars over de streep.

Deze oplossing werd bedacht in samenspraak met Hans Wiegel, destijds president-commissaris van Bouwfonds, toenmalig ABN Amro-topman Rijkman Groenink en de door gemeenten als bemiddelaar in stelling gebrachte Elco Brinkman.

Wethouder Spoelstra van Apeldoorn vermoedt dat zijn gemeente is benadeeld als het Bouwfonds daadwerkelijk een hogere bieding van ING heeft doorgespeeld naar ABN Amro: ‘Ik heb na lezing van dat artikel in de Volkskrant meteen mijn hoofd Financiën gebeld. Als het allemaal waar is, zijn de Nederlandse gemeenten collectief benadeeld voor in elk geval die 75 miljoen gulden, plus renteverlies. Bovendien had die 75 miljoen gulden verder kunnen oplopen als een biedingenstrijd zou zijn ontstaan tussen ING en ABN Amro. En het is wel gemeenschapsgeld dat je misloopt.’

Apeldoorn en Eindhoven laten onderzoeken wat hun juridische positie is. ‘Kunnen we iets verhalen, en zo ja: bij wie? Want ook die vraag is nog niet zo gemakkelijk te beantwoorden’, weet Spoelstra. Apeldoorn had destijds ruim 2 procent van de aandelen Bouwfonds in handen. Als voor het hele pakket 75 miljoen gulden meer zou zijn betaald, had Apeldoorn ongeveer 1,5 miljoen gulden (ruim 680.000 euro) meer ontvangen.

Ook gemeenten als Tilburg, Leiden, Arnhem, Veendam en Enschede zijn dan elk honderdduizenden euro’s misgelopen. Eindhoven, met ruim 2,6 procent van de aandelen destijds de grootste belanghebbende, had bijna 9 ton aan euro’s meer kunnen incasseren.

‘Als ons ten onrechte geld is onthouden, moet je op zijn minst verkennen of je dat kan verhalen. Heb je een zaak, en hoe kansrijk is die? Dat gaan we daarom laten onderzoeken. En als het enige kans maakt, zullen we dit zeker verder in gang zetten’, meldt Spoelstra.

Bukken

De wethouder is verbaasd over uitlatingen van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), vorige week op de website van Binnenlands Bestuur. De VNG zei weliswaar bereid te zijn om gemeenten te ondersteunen, maar plaatste op voorhand kanttekeningen bij de juridische mogelijkheden om succesvol actie te ondernemen.

Ook sprak een woordvoerder van de gemeentekoepel in dit verband over ‘een relatief klein bedrag’ dat een eventuele procedure uiteindelijk per gemeente zou opleveren. Spoelstra: ‘Voor Apeldoorn gaat het om ruim 680.000 euro. Als wethouder Financiën vind ik het nog wel de moeite waard om daar even voor te bukken. Maar er komt nog iets anders bij. Het lijkt erop dat het proces destijds niet eerlijk is verlopen. Het gaat ook om de moraliteit van het geheel. Al gebiedt de eerlijkheid te zeggen dat we niet meer kosten zullen maken dan we maximaal kunnen ophalen. Ook dan houden we er rekening mee dat we werken met gemeenschapsgeld.’

TOP-20
Aandeelhouders in Bouwfonds 1999
• Eindhoven, 2,63 %
• Apeldoorn, 2,02 %
• Tilburg, 1,92 %
• Leiden, 1,83 %
• Arnhem, 1,76 %
• Veendam, 1,74 %
• Enschede, 1,65 %
• Zaanstad, 1,39 %
• Emmen, 1,15 %
• Amersfoort, 1.08 %
• Delft, 1,08 %
• Leeuwarden, 1,06 %
• Zwolle 1,04 %
• Veldhoven 1,03 %
• Zwijndrecht, 1,03 %
• Vlaardingen, 1,01 %
• Best, 1,00 %
• Ede, 0,94 %
• Rotterdam, 0,90 %
• Rheden, 0,84 %
Utrecht, Amsterdam en Den Haag bezaten resp. 0,76; 0,61 en 0,46 procent
Bron: Binnenlands Bestuur 19 november 1999