Geldnood gemeenten valt (nog) mee

Goed op de been
Gemeenten blijven in de economische zware tijden relatief goed op de been. Dat is de conclusie op basis van een inventariserende ronde langs alle provinciale toezichthouders op de gemeentefinanciën. De meeste problemen doen zich voor in Noord-Brabant en Zuid-Holland. In Zuid-Holland komen ‘twee, misschien drie’ gemeenten onder curatele, in Brabant mogelijk vier. Gelderland telt in 2011 hooguit twee noodlijdende gemeenten – Millingen aan de Rijn en Oost-Gelre –, de provincies Groningen (Loppersum), Friesland (Boarnsterhim) en Utrecht (Vianen) ieder één. Alle overige gemeentebegrotingen voldoen aan de wettelijke vereisten. Dat wil zeggen, met uitzondering nog van Overijssel en Flevoland. In die provincies wordt volgende week pas een oordeel geveld over de ingediende begrotingen.

Overgangsjaar
De toezichthouders houden hun hart vast voor het jaar 2012. ‘Gemeenten hebben de tering naar de nering gezet. Maar 2011 is een overgangsjaar’, zegt Cees Lok namens Zuid-Holland. ‘Veel gemeenten staan op de rand’, constateert zijn Utrechtse collega Rien van der Plaat. In Brabant is men er evenmin gerust op, al was het alleen maar omdat het aantal noodlijdende gemeenten steeg van nul naar vier.

Niet saneren
Limburg constateert dat nogal wat gemeenten de noodzakelijke ingrepen naar voren schuiven; ze hebben er voor gekozen de meerjarige tekorten die na 2011 nog resteren voorlopig niet te saneren. In Groningen maakt Henk Stiksma zich als hoofd financieel toezicht zorgen over het besparen op het onderhoud van wegen. ‘Dat kan voor één jaar wel een keer, maar als je het langer doet dan dreigt fors achterstallig onderhoud te ontstaan. In het verleden hebben we meer gemeenten gehad die om juist die reden artikel 12-gemeente werden’, zegt hij.

Sociale werkvoorziening
Een ander gevaar zijn de voorgenomen rijksbezuinigingen op de sociale werkvoorzieningen. Bij tekorten worden gemeenten daar op aangesproken.

Grondexploitat
Opvallend is het geringe effect van de voorspelde tegenvallende gemeentelijke inkomsten uit de bouwgrondexploitaties. Provincies geven aan die eventuele tegenvallers nog niet in beeld te hebben, omdat de door gemeenten aangeleverde begrotingscijfers zijn gebaseerd op de jaarrekeningen van het relatief gunstige 2009.