VNG polst gemeenten over opstelling richting kabinet

De Vereniging van Nederlandse Gemeenten beraadt zich op de manier van samenwerken met het PVV-NSC-VVD-BBB kabinet. De koepelorganisatie probeert met een peiling onder haar leden de scherpte van de gewenste lijn te bepalen.

Gemeentefonds

Onvrede over de karige financiële bedeling van de gemeenten door het kabinet vormt de aanleiding om tot een breed gedragen tegengeluid te komen. Want ondanks herhaald aandringen van gemeenten en VNG is er nog steeds sprake van een disbalans in taken waarvoor de gemeenten staan en de middelen die ze daarvoor hebben, aldus het VNG-bestuur. ‘Er is door het kabinet nog geen stap gezet met betrekking tot de bezuiniging op het gemeentefonds.’ Gemeenten dreigen er daardoor vanaf 2026 – het zogeheten ravijnjaar – miljarden euro’s op achteruit te gaan. Om die balans te herstellen, is volgens de VNG een substantiële toevoeging van middelen aan het gemeentefonds nodig.

Adequate bekostiging

Als uitgangspunt voor de opstelling richting het kabinet heeft het VNG-bestuur een concepttekst opgesteld op basis van eerder door de gemeenten aangenomen resoluties. Daarin wordt gesteld dat voor de medebewindstaken – conform de wet – moet zijn geborgd dat sprake is van adequate bekostiging. Het kabinet zal duidelijk dienen te maken dat die balans tussen taken en middelen in de Voorjaarsnota en in de Miljoenennota over 2026 afdoende is hersteld. Tot die tijd zullen gemeenten ‘uitsluitend onder voorwaarde van adequate bekostiging’ nieuwe afspraken maken met het kabinet, respectievelijk bestaande afspraken ongewijzigd continueren.

Juridische procedure

Bij gebrek aan uitzicht op een adequaat bekostigingsniveau in de Voorjaarsnota voor 2026 en Miljoenennota voor 2026 en het uitblijven van compensatie van de tekorten op de Jeugdhulp, is er volgens de concept-resolutie sprake ‘van een situatie dat het kabinet jegens de gemeenten in strijd handelt met de wet.’ En gemeenten zullen zich dan genoodzaakt zien op het Jeugddossier een juridische procedure te starten, met ondersteuning van de VNG, om alsnog te bewerkstelligen dat het kabinet de wet respecteert en gemeenten in staat stelt hun rol en verantwoordelijkheden waar te maken.

Gevoelens

Via een vertrouwelijke ledenpeiling wil het VNG-bestuur de conceptresolutie ‘verder laden en aanscherpen’, zodat ‘die recht doet aan de gevoelens, wensen en verwachtingen van gemeenten.’ Gemeenten wordt onder ander gevraagd in hoeverre ze bereid zijn geen medewerking te geven aan nieuwe taken en zelfs medewerking aan huidige taken op te schorten of minimaal in te vullen. In de peiling kunnen gemeenten verder aangeven welke taken ze dan eventueel geheel of gedeeltelijk zouden willen teruggeven aan het rijk als het kabinet onverhoopt met onvoldoende geld over de brug komt.

Najaars ALV

Op basis van de uitkomsten – en van de opbrengst van een nog op 21 november te houden Overhedenoverleg met het kabinet – wordt een definitieve resolutietekst opgesteld. Die resolutie zal vervolgens op vrijdag 29 november in Utrecht in stemming worden gebracht tijdens de Algemene Ledenvergadering van de VNG.