Meer en meer gemeenten boeren financieel achteruit

Vijftien gemeenten begonnen dit jaar met een onvoldoende voor hun financiële conditie. De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) deelde de rapportcijfers uit op basis van de jaarrekeningen 2023.

Verslechtering

Dat betekent een stijging van het aantal onvoldoendes vergeleken met de financiële situatie een jaar daarvoor. Toen kregen elf gemeenten dat negatieve oordeel van hun koepelorganisatie. De Monitor financiële conditie gemeenten leert verder dat de gemiddelde beoordeling van de financiële positie van de gemeenten lager is vergeleken met een jaar eerder: van 8,1 naar 7,9.

Dikke onvoldoende

Op 31 december 2023 beoordeelde de VNG de financiële situatie van vijftien gemeenten als ‘onvoldoende’: twaalf gemeenten bleven steken op een score van 5 of lager en kregen drie gemeenten een 5½.

Het slechtste ‘jongetje’ uit de klas van 342 gemeenten is Zwijndrecht met een 3½. Alblasserdam, Dordrecht en Midden-Delfland moeten het doen met een 4; Asten, Heerlen, Rheden en Rozendaal haalden een 4½; Bodegraven-Reeuwijk, Oldebroek, Renswoude en Rijswijk ontvingen een 5 en Brunssum, Montfoort en Smallingerland een 5½. Twintig gemeenten scoren een 10, waaronder Aa en Hunze, Amstelveen, Baarn, Dalfsen, Dijk en Waard, Goeree-Overflakkee, Gooise Meren, Leudal en Maashorst.

Schuld

De beoordeling van de financiële situatie door de gemeentekoepel is gebaseerd op tien kengetallen, waaronder de netto schuldquote, de solvabiliteitsratio, het exploitatieresultaat, de onbenutte belastingcapaciteit,  de netto investeringsquote en de netto lasten.

Exploitatie

De Monitor laat zien dat het aantal gemeenten met een negatief exploitatieresultaat opliep van 31 in 2022 naar 72 in 2023 – ruim een verdubbeling dus. Daarvan hebben tien gemeenten inmiddels voor het derde jaar op rij een negatief exploitatieresultaat. Dat zijn volgens een nadere analyse van LIASinfo de gemeenten Alblasserdam, Barendrecht, Culemborg, Dordrecht, Rijswijk, Scherpenzeel, Steenbergen, Voorne aan Zee, Wijk bij Duurstede en Zoeterwoude. Meer dan 5 procent exploitatietekort hadden Zwijndrecht (8,0 procent); Rozendaal (8,2 procent); Scherpenzeel (6,0 procent); Hattem (5,4 procent) en De Ronde Venen (5,3 procent).

Om de gemeenteschuld door de netto-investeringen niet te hoog te laten oplopen heeft een gemeente elk jaar een positief exploitatieresultaat nodig voor de financiering van een deel van de netto-investeringen, zo legt de VNG uit.