Eredivisieclubs leunen op gemeentelijke steun

Dat blijkt uit een inventarisatie van Binnenlands Bestuur. Het Eindhovense PSV is de enige betaaldvoetbalorganisatie die geen financiële banden heeft met de gemeente. De overheidssteun betreft vooral de stadions. Bij elf van de achttien eredivisieclubs in jaargang 2008/2009, is de gemeente geheel of gedeeltelijk eigenaar van het stadion. Vijf gemeenten staan of stonden garant voor een lening voor de bouw van een nieuw stadion, of verstrekten zelf een lening.

 

Als een club in financiële problemen komt, biedt de gemeente vaak de helpende hand. Ook afgelopen seizoen gebeurde dat weer: Arnhem schold Vitesse een schuld van 11,6 miljoen euro kwijt en Kerkrade hielp Roda JC met een injectie van ongeveer 6 miljoen euro. In ruil voor steun dwingen gemeenten steeds vaker toezicht af.

 

ADO Den Haag

 

Den Haag heeft in de recente geschiedenis diverse keren geld in club en stadion gestoken. In mei 2003 is 27,5 miljoen euro uitgetrokken voor een nieuw stadion. Er zit dan al ruim 3,7 miljoen euro in de club. In 2008 raakt ADO opnieuw in zware financiële problemen. De gemeente redt de club opnieuw, samen met een particuliere investeerder. Voor 10 miljoen euro wordt het hoofdgebouw van het stadion gekocht, de gemeente steekt 3 miljoen in de club om acute financiële problemen op te lossen en een lening van 6,3 miljoen euro wordt kwijtgescholden.

 

In ruil voor financiële steun verstevigt Den Haag het toezicht. Elk kwartaal is er overleg tussen gemeente en voetbalclub. Den Haag heeft een prioriteitsaandeel: bij investeringen, het vaststellen van de begroting en wijziging van het aandeelhouderskapitaal is instemming vereist. Daarnaast mag de gemeente een bindende commissarisvoordracht doen. Overigens kiest Den Haag daar niet voor, omdat leden van de Raad voor Commissarissen wettelijk verplicht zijn het belang van de voetbalclub (en niet het algemeen belang) te dienen.

 

Ajax

 

Amsterdam bezit voor een bedrag van 72 miljoen gulden (circa 32,7 miljoen euro) 48 procent van de aandelen van de Amsterdam ArenA. Reden voor deelneming is dat de gemeente een multifunctioneel voetbalstadion in stand wil houden. De Amsterdam Arena wil de komende jaren uitbreiden van 51.000 naar minimaal 85.000 zitplaatsen. Nog onduidelijk is of de gemeente meebetaalt. Sinds deze collegeperiode is op het stadhuis een vast aanspreekpunt ingesteld dat zich bezighoudt met de relatie tussen Ajax en de gemeente.

 

AZ

 

Volgens Alkmaar is het een hardnekkig misverstand dat AZ in 2003 is bevoordeeld bij de bouw van het nieuwe stadion. De grond van het oude stadion zou voor 1 euro aan AZ-eigenaar Dirk Scheringa worden overgedaan, die daar woningen wilde laten bouwen. Diverse Alkmaarse ondernemers spanden procedures aan omdat er sprake zou zijn van (ongeoorloofde) staatssteun. Onder meer de rechter, een onderzoeksbureau en zelfs de Europese Commissie bogen zich over de zaak.

 

In het najaar van 2004 besloot de gemeente de grond niet langer voor 1 euro te verkopen, maar voor bijna 5 miljoen. De grond van het nieuwe stadion werd voor ruim 5 miljoen euro verkocht. Samen met andere inkomsten levert de deal de gemeente 15,4 miljoen euro op. Na aftrek van verplichtingen van ruim 10,3 miljoen euro, onder meer voor aanleg van een viaduct en fiets- en voetgangerstunnel, komt het eindresultaat voor Alkmaar uit op + 5,1 miljoen euro.

 

De Graafschap

 

Doetinchem stond garant voor een lening aan De Graafschap van 4,5 miljoen euro, maar door niet betaalde rentes en boetes is de schuld opgelopen tot 5,5 miljoen euro. Eind 2007 beëindigt de gemeente de garantstelling. Een groep investeerders neemt stadion De Vijverberg en de schulden over. De gemeente betaalt 750.00 euro aan deze investeerders. Over de bedrijfsvoering onderhoudt de gemeente ‘geen intensief contact’ met De Graafschap.

 

FC Groningen

 

Groningen is nauw (financieel) verbonden aan FC Groningen. De gemeente is indirect - via een NV - eigenaar van stadion Euroborg. Voor de bouw van het stadion verstrekte de gemeente een lening van bijna 15,5 miljoen euro. Daarnaast draagt de gemeente omgerekend bijna 5,7 miljoen euro bij aan de onrendabele top van de investering in het stadion.

 

Vorig jaar investeerde Groningen 3,85 miljoen euro in uitbreiding van de Euroborg, onder meer voor bijplaatsing van skyboxstoelen. Groningen heeft het recht een commissaris voor te dragen. De NV ziet toe op de financiële situatie van de club. De gemeente krijgt alle relevante jaarstukken. Verder is er periodiek overleg tussen toezichthouder en de directie van FC Groningen. De club is verplicht de gemeente te informeren over relevante ontwikkelingen met gevolgen voor de exploitatie.

 

FC Twente

 

In 2007 verstrekte Enschede een lening van 20 miljoen euro aan FC Twente. Eerdere leningen uit 1995 en 2003 gingen daar in op. Bij transfers van spelers boven een ‘x-bedrag’ wordt een percentage van de transfersom boven dat bedrag vervroegd afgelost - zo ook na de transfer van Eljero Elia, die deze maand voor 10 miljoen naar HSV vertrok. Voor een deel van de lening zijn ook het stadion en een oefencomplex van FC Twente hypothecair belast. De burgemeester en de sportwethouder hebben vier keer per jaar een bestuurlijk overleg met het bestuur van FC Twente.

 

FC Utrecht

 

In 2003 is Utrecht betrokken bij een reddingsoperatie voor de plaatselijke FC. De gemeente verstrekt een lening van 25 miljoen euro aan het bouwbedrijf Midreth, dat stadion Galgenwaard verbouwde. Aan de steun is een aantal voorwaarden verbonden. Zo moet FC Utrecht het eigen vermogen boven een afgesproken minimum houden.

 

De club rapporteert twee maal per jaar aan de gemeente over de financiële situatie. Belangrijke ontwikkelingen dienen direct te worden gemeld. De gemeente heeft het recht een lid van de Raad voor Commissarissen voor te dragen. Twee keer per jaar is er bestuurlijk overleg. Bij ‘majeure beleidswijzigingen met ingrijpende gevolgen’ heeft Utrecht een ‘zwaarwegend adviesrecht’.

 

FC Volendam

 

De gemeente koopt in 1999 het stadion van FC Volendam voor omgerekend 3,9 miljoen euro. Er is periodiek overleg tussen B en W en het FC Volendam-bestuur. In de Raad van Toezicht van de voetbalclub heeft een door Edam-Volendam aangewezen lid (geen wethouder) zitting. De gemeenteraad sprak zich afgelopen najaar unaniem uit voor een 4 miljoen euro kostende modernisering van het stadion.

 

Feyenoord

 

In 1994 stelt Rotterdam zich garant voor een lening om modernisering van de Kuip te bekostigen. Maar het stadion voldoet inmiddels niet meer aan de eisen van deze tijd. Feyenoord krijgt een nieuw stadion (80.000 plaatsen). Ook het gebied waar het stadion wordt gebouwd, gaat ingrijpend op de schop. Er wordt geïnvesteerd in nieuwe woningen, een metrolijn en een sportcomplex.

 

De ‘gebiedsontwikkeling Stadionpark’ gaat enkele miljarden euro’s kosten. Hoeveel Rotterdam investeert, is nog niet bekend. Wel is duidelijk dat de gemeente vooralsnog geen geld in het stadion zelf wil steken. Al is dat ‘nog niet voor 100 procent besloten’, zegt een woordvoerder van Rotterdam. Stadion Feyenoord, een vereniging van aandeelhouders, is volgens de woordvoerder ‘primair verantwoordelijk voor de financiële invulling van het nieuwe stadion’. De gemeente zou wel kunnen meebetalen aan zaken met ‘maatschappelijk belang’, bijvoorbeeld een parkeervoorziening.

 

Heracles Almelo

 

Almelo staat in 2007 garant voor de verbouw van het stadion. Die garantstelling bedraagt momenteel ruim 4,7 miljoen euro. Heracles Almelo heeft onlangs een plan voor een nieuw stadion bij de gemeente neergelegd, dat plaats moet bieden aan 15.000 bezoekers. De gemeente Almelo heeft enthousiast gereageerd op de plannen van Heracles, maar het is nog niet bekend of de gemeente gaat meebetalen.

 

NAC Breda

 

Breda koopt in 2003 het stadion van NAC voor 15,7 miljoen euro. De club moet een kostendekkende huur gaan betalen aan de gemeente. Ook draagt Breda 340.000 euro bij aan de onderzoekskosten van 680.000 euro om een reddingsplan op te stellen. Als tegenprestatie voegt NAC ‘Breda’ toe aan de naam. Begin april besluit de gemeenteraad 11,5 miljoen euro te investeren in uitbreiding van het stadion.

 

Ruim 5 miljoen wordt dit jaar geïnvesteerd, in 2010 volgt de rest. De Bredase gemeenteraad heeft zich deze maand uitgesproken voor ontwikkeling van kantoren en winkels rond het stadion. De club heeft de rechten voor de gebiedsontwikkeling verkocht aan een projectontwikkelaar. Daarmee is de club af van het negatief vermogen van 4,5 miljoen euro.

 

NEC

 

Nijmegen koopt in 2003 het stadion de Goffert voor 12 miljoen euro. Elke drie maanden overleggen twee wethouders met het NEC-bestuur. Aan de orde komen onder meer de jaarrekening en de begroting, maar ook de rol van NEC bij ‘citymarketing’.

 

PSV

 

PSV is de enige eredivisieclub die geen financiële relatie met de gemeente onderhoudt.

 

Roda JC

 

Kerkrade koopt in 1997 voor omgerekend ruim 3,8 miljoen euro aandelen in het stadion van Roda JC. In 2000 betaalt de gemeente een dikke 113 duizend euro om medenaamgever van het onderkomen te worden. De gemeente staat ook garant voor een lening van 15 miljoen euro voor bouw van het nieuwe stadion. Van die schuld resteert nog 13 miljoen.

 

Afgelopen seizoen raakte Roda JC in financiële problemen. De gemeente helpt door 5,2 procent van het Parkstad Limburg Stadion te kopen. De gemeente maakt 3 miljoen over en bovendien wordt een schuld van ruim 3,1 miljoen euro kwijtgescholden. Kerkrade is na deze transactie voor 50,01 procent eigenaar van het stadion. Verder is de gemeente huurbaas van het gemeentelijk sportpark, trainingsaccommodatie van Roda JC.

 

SC Heereveen

 

Een besloten vennootschap (bv) is eigenaar van het Abe Lenstra Stadion. De gemeente bezit voor 11,9 miljoen euro 50 procent van de aandelen. Een lid van de Raad van Commissarissen van de bv is namens de gemeente aangesteld.

 

Sparta

 

In 2003 dreigt Sparta failliet te gaan. Daarop koopt Rotterdam, in de vorm van aandelen, ruim een derde van het Sparta-stadion voor 6 miljoen euro. De exploitatie van het stadion is niet altijd volledig rendabel geweest. Dat is echter niet voor de rekening van Rotterdam gekomen, omdat het stadion wordt geëxploiteerd door een aparte bv.

 

Vitesse

 

Arnhem koopt in 2003 stadion Gelredome samen met de grond voor 23,9 miljoen euro. Ook wordt aan Vitesse een lening verstrekt van 6,5 miljoen euro. Inclusief een gemeentelijke betaling voor de skyboxen (4,5 miljoen) en een betalingsachterstand loopt de schuld op tot 12,5 miljoen euro. In 2007 blijkt Vitesse in grote financiële problemen. De gemeenteraad stemt in maart 2008 in met kwijtschelding van de schuld. Daar staat nog wel een afkoopsom van een kleine negen ton tegenover. ‘De facto heeft Arnhem dus 11,6 miljoen euro verloren aan Vitesse’, aldus een woordvoerder van de gemeente.

 

Uit een onafhankelijk onderzoek blijkt dat Arnhem - ondanks de miljoenenlening van 2003 - onvoldoende zicht hield op de financiële huishouding van de voetbalclub. De gemeente moet volgens het onderzoek voortaan rechten en verplichtingen vastleggen in een objectdossier. Het college van B en W heeft na een raadsdebat op 13 juli de meeste aanbevelingen van het onderzoek overgenomen.

 

Willem II

 

Tilburg is na een investering van ongeveer 15 miljoen euro volledig eigenaar van het stadion. De gemeente laat weten geen grip op Willem II te houden. Wel krijgt het gemeentebestuur twee keer per jaar financiële informatie, waaruit blijkt hoe de club er voor staat.

 

Lees ook het artikel FC gemeente