‘Kabinet zet gemeenten tegen elkaar op’

De 100.000+ gemeenten verzoeken het kabinet met klem de herverdeling van het gemeentefonds in de ijskast te zetten. ‘Den Haag zet gemeenten bewust tegen elkaar op.’

Uitstellen
Wethouders financiën van de grote steden smeedden het statement tijdens een mede door Ernst & Young georganiseerde bijeenkomst over duurzaam financieel beleid. De lokale bestuurders vragen het kabinet in een brief de herverdelingsoperatie uit te stellen.

Niet verantwoord
Sander Dekker, portefeuillehouder in de gemeente Den Haag, is één van de ondertekenaars. ‘Er komen enorme bezuinigingen op de gemeenten af. Daarnaast staan er grote decentralisaties van taken – jeugdzorg, awbz, wet werken naar vermogen – voor de deur, waarbij we als gemeenten forse taakstellingen voor onze kap krijgen. Nu daaroverheen ook nog eens een discussie over de herverdeling van het gemeentefonds, is niet verantwoord. Dat is de reden dat we het kabinet verzoeken de operatie uit te stellen tot na de afronding van de decentralisaties. Prioriteit nu is daaraan een verantwoorde invulling te geven’, aldus de VVD-wethouder.

Tegenvallers

Gemeenten staan onder grote financiële druk. Ze hebben niet alleen te maken met rijksbezuinigingen, maar ook met flinke tegenvallers op de bijstand en de grondexploitatie. Veel gemeenten zijn genoodzaakt fors af te waarderen op hun vastgoed. ‘Dat zijn enorme opgaven om het hoofd te bieden. Een herverdeling van de algemene uitkering levert veel gemeenten opnieuw een financiële tegenvaller op.’

Samenwerken
Volgens Dekker leidt een herverdelingsoperatie tot een enorme discussie tussen gemeenten. ‘Tussen gemeenten die erop vooruit gaan en die er op achteruit gaan. Dat moet je niet willen in een tijd dat gemeenten elkaar juist nodig hebben; ze zullen moeten samenwerken om de extra taken die ze van het Rijk en de provincies krijgen goed te kunnen uitvoeren’, zegt hij. ‘Het voornemen om het gemeentefonds te herverdelen, is aangezwengeld in een economisch gunstige tijd. Het probleem toen was: wie krijgt er wat meer meer, wie wat minder meer. Kijk, als de koek groter wordt, is de discussie over een herverdeling gemakkelijker. Maar als die koek kleiner wordt, is aanpassing van de verdeling lastiger. Dan zet je gemeenten bewust tegen elkaar op. Juist nu is gemeentelijke solidariteit heel belangrijk.’

Goede invulling

Dekker benadrukt nog maar eens dat de prioriteit van gemeenten echt ligt bij het geven van een goede invulling aan de decentralisatie. ‘We moeten voorkomen dat mensen, gezinnen als gevolg van die decentralisaties tussen de wal en het schip raken. Daar moeten we vol onze aandacht op richten en niet een bestuurlijke discussie gaan over een herverdeling van het gemeentefonds. Voor het kabinet zou dat hetzelfde moeten zijn. Die decentralisaties leveren bezuinigingen op die premier Rutte en minster De Jager nodig hebben om die besparing van 18 miljard euro te halen. Die hele herverdeling levert ze nul euro op, want de omvang van het gemeentefonds blijft gelijk.’

Na 2014
Wanneer dan het moment is om met de herverdelingsdiscussie te beginnen? Dekker:  ‘Na 2014, misschien nog wel iets later. De decentralisatie van de jeugdzorg begint immers dan pas.’ Hij en de ander wethouders financiën van de grote steden zijn overigens niet de enige die er zo over denken. Een grote meerderheid van de gemeenten, van groot tot klein, sprak zich in een onlangs gehouden commissievergadering financiën van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) tegen het kabinetsvoornemen. Deze maand peilen VNG en Binnenlandse Zaken op zogeheten regiodagen wat gemeenten vinden van de herijking van het gemeentefonds. De eerste is maandag 17 oktober in Helmond.

Leegstand terugdringen

De financiënwethouders van de 100.000+ gemeenten vragen premier Rutte verder om een groter gemeentelijk belastinggebied en om fiscale maatregelen die vastgoedeigenaren en beleggers stimuleren om de leegstand van vastgoed terug te dringen. Verder zien de wethouders graag de oprichting van een ‘gezaghebbend en onpartijdig’ statuut dat als arbiter tussenbeide komt in geval van belangrijke meningsverschillen tussen gemeenten en rijk over financiele verhoudingen. ‘Dat bevordert de snelheid van handelen en dat is in deze periode van verandering van groot belang’, aldus de wethouders.