De prijs van een reis

Recent concludeerde de Algemene Rekenkamer dat het droevig gesteld was met het onderzoek naar nut en noodzaak van programmasubsidies. Ondanks gebrek aan onderbouwing, wordt regelmatig besloten tot voortzetting van geldverslindende subsidies. Laten we geen illusie hebben, de besteding van de eigen uitgaven van overheidsorganisaties kan ook beter worden onderzocht.

Uitgaven aan salaris, huisvesting, ICT, kantoorartikelen, reis- en verblijfkosten zijn doorgaans sterk gereglementeerd, zodat er geen problemen ontstaan over rechtmatigheid. Duizenden ambtenaren sparen maandelijks hun bonnetjes, waarna hun baas de declaratie parafeert, de interne controleur de bonnetjes natelt en de accountant af en toe een steekproefje uitvoert. De controleurs halen er nog het nodige uit, hetzij door de ondoorgrondelijkheid van regels, hetzij door onkunde of slecht gedrag van de indieners.

Maar de doelmatigheid van deze uitgaven is vaak ongrijpbaar. Want, moet de Haagse afdeling echt deelnemen aan de vergadering in de regio? Iedere maand? Met een of twee man? Moet de reis naar Brussel met of zonder overnachting? Kan een verloren zonnebril worden gedeclareerd? Moet de hele afdeling een Blackberry? En moet iedereen een eigen PC? En die dure licentie voor software, is en blijft die nodig? Voor iedereen? Zijn Ipads nuttig, handig of gewoon een aangename luxe?

Deze en duizend-en-een andere vragen zijn ook te stellen voor opleidingen. Of voor reiskosten. Of voor de inhuur van externen. Of personeelsregelingen. En ze mogen ook worden gesteld. Maar nu, na de zoveelste scoop van RTL, moeten we ook een paar lessen trekken over de eigen uitgaven van de overheid.

Ten eerste, de rechtmatigheid van deze uitgaven is redelijk afgevangen, de doelmatigheid is de achilleshiel.

Ten tweede, de eigen uitgaven van de overheid zijn laag ten opzichte van de programma-uitgaven waardoor ze minder interne aandacht krijgen, wat bedrijfseconomisch gezien te begrijpen is.

Ten derde, deze uitgaven zijn echter eenvoudig doelwit van mediaonderzoek en mede daarom is een hele secure behandeling noodzakelijk, ieders reputatie en aanzien is ook kostbaar.

Ten vierde, de gebruikelijke reflex van verdere reglementering na iedere ‘onthulling’ jaagt wel de kosten op maar niet noodzakelijkerwijs de doelmatigheid.

Ten vijfde, beter dan welke regel ook is een hoge integriteit van de politieke en ambtelijke top: voorbeeldgedrag. Het is daarom gewenst dat politieke partijen openheid geven over de besteding van fractiesubsidies en bestedingen van fractieleden.

Het is tot slot gewenst om standaard alle declaraties van de departementale top openbaar te maken. Waarom niet?