Verschil moet er zijn

De ene gemeente is de andere niet. De verschillen tussen de gemeenten zijn groot. Daarmee vertel ik u niets nieuws. Maar over de gevolgen daarvan is niet voldoende nagedacht. 

Laat ik één voorbeeld noemen. Het rijk evalueert alle uitkeringen aan de gemeenten minstens een keer per vier jaar, en soms zelfs jaarlijks. Daarbij wordt zo’n budget ook herverdeeld. Maar hoe beoordeel je zo’n herverdeling? De nadruk ligt daarbij op het aantal gemeenten dat minder geld krijgt dan voorheen. Welke gemeenten dat zijn, doet er voor het rijk niet toe. Want voor het rijk zijn alle gemeenten gelijk. Het rijk vindt een herverdeling tussen Schiermonnikoog en Vlieland even vervelend als een herverdeling tussen Amsterdam en Rotterdam.

Maar ik niet. Want van een herverdeling van tien euro per inwoner tussen Schiermonnikoog en Vlieland hebben maar duizend mensen last. Er verschuift dan maar tienduizend euro. Daar hoeft waarschijnlijk niemand zijn baan door te verliezen. Van een herverdeling van tien euro per inwoner tussen Amsterdam en Rotterdam hebben 750 duizend mensen last. Die verschuift 7,5 miljoen euro. Dat betekent fors bezuinigen. Waarschijnlijk worden er tientallen banen geschrapt.

Er zijn in Nederland 110 gemeenten met minder dan twintigduizend inwoners. Die 110 gemeenten hebben met zijn allen samen anderhalf miljoen inwoners, dat is iets minder dan Amsterdam en Rotterdam samen. Als je kijkt naar de inwoners en budgetten, is een herverdeling binnen deze 110 gemeenten dus iets minder vervelend dan een herverdeling tussen Amsterdam en Rotterdam. En wat als je moet kiezen tussen enerzijds die 110 gemeenten of anderzijds Amsterdam en Rotterdam? Dan moet je zeker niet alleen het aantal nadeelgemeenten tellen. Het rijk doet dat echter wel. Dat zie je in de lijstjes van herverdeeluitkomsten die het rijk presenteert.

De VNG telt niet het aantal nadeelgemeenten – de VNG telt de stemmen op haar ledenvergadering. Die 110 kleine gemeenten hebben daarin samen 1500 stemmen. Amsterdam en Rotterdam hebben samen slechts 150 stemmen. De keus ligt dan voor de hand. Precies hierom is de VNG totaal ongeschikt om budgetten te laten verdelen. We moeten de komende maanden maar eens goed nadenken hoe we de lijstjes van herverdeeluitkomsten waarderen. Anders heeft het geen zin die lijstjes op te stellen. En bedenk daarbij: de ene gemeente is de andere niet.