Alles op alles voor snelle start EU-programma’s

De Europese Commissie zet alles op alles om de programma’s voor het cohesiebeleid in januari 2021 te laten beginnen. Nederland krijgt voor onder meer het EFRO-beleid en ESF+ circa 1,4 miljard euro.

Brussel wil vaart achter economische wederopbouw

Meerdere Europarlementariërs maakten zich grote zorgen over het cohesiebeleid wat volgens hen en Eurocommissaris Elisa Ferreira (cohesie en regionaal beleid) het hart moet vormen van de wederopbouw straks, na de coronacrisis. Er waren in Brussel al grote zorgen om de toekomst van het budget voor de Europese Unie, omdat Nederland samen met Denemarken, Zweden en Oostenrijk de kont tegen de krib gooit en een verdere verlaging wil van het EU-budget.

Deze zogeheten stingy four richten zich met name op het cohesiebeleid, terwijl de EP-leden dat beleid zien als het hart van de Europese samenwerking. In 2013 was het hetzelfde verhaal waardoor 2014 als programmajaar ongeveer verloren was. Dat wil de Europese Commissie voorkomen.

Armste regio’s
Die zorgen worden nog verergerd door de coronacrisis: naar schatting is er 1.500 miljard euro nodig voor de economische wederopbouw. En dat wordt niet makkelijk. Ferreira stelde in de Regi-commissie van het Europees Parlement vast dat de Europese Commissie een sprint heeft getrokken door met vele tientallen miljarden en heel veel beleidsmaatregelen de eerste nood te lenigen. ‘Nu moeten we ons opmaken voor de herstelmarathon.’ En dat betekent dat er geld moet worden gezocht om de 1.500 miljard euro te vinden. Sommige EP-leden vinden zogeheten corona-bonds een goed idee. Maar dat heeft geen draagvlak bij de Duitse en Nederlandse regeringen. EU-vice-president Valdis Dombrovskis (economie) erkent dat en wil wel op een andere manier de kapitaalmarkten afgaan met de lidstaten. Hij kondigde een aangepast budget - voorstel aan.

Veel Europarlementariërs zijn erg te spreken over de manier waarop de Europese Commissie het geld heeft verdeeld dat voor de periode 2014-2020 over was. Zonder bureaucratie en zonder cofinancieringseisen kunnen de lidstaten dat geld uitgeven aan de corona-crisis. ‘Kan dat niet altijd zo’, vroegen de afgevaardigden zich af. ‘Nee’, vindt Dombrovskis. Maar in de komende budgetperiode moet wel de mogelijkheid komen om halverwege de periode, dus eind 2024, naar de verdeling te kijken en desnoods te werken aan een herverdeling tussen fondsen en regio’s. ‘De wederopbouw mag niet ten koste gaan van de armste regio’s en lidstaten’, benadrukt hij.

Regionale economie
Volgens ERAC-directeur Huub Smulders is het zaak dat gemeenten en regio’s snel handelen in reactie op de coronacrisis. ‘Daar waar de miljardenimpulsen je om de oren vliegen, richten decentrale overheden snel loketten op om informatie aan noodlijdende mkb’ers te bieden over de talloze noodmaatregelen. Over economische strategieën wordt nog niet gesproken, want het is nu vooral chaos en de effecten zijn ogenschijnlijk onduidelijk. Cafés, restaurants, hotels, de sierteelt, de logistiek, de luchtvaart en de maak industrie krijgen momenteel grote klappen te verduren.’ Het is volgens hem snel tijd voor een ‘flatten the curve’-aanpak voor de regionale economie, vergelijkbaar met de afvlakkingsmaatregelen om het zorgsysteem niet te overbelasten. ‘En daar moeten we nú mee aan de slag gaan.’

Doorgeefluik
Zijn pleidooi is krachtig regionaal beleid te vormen rond regionale weerbaarheid. In een tijd dat er vooral macro-economische ingrepen zijn door honderden tot zelfs duizenden miljarden euro’s vrij te maken, is er ook grip vanuit de regio nodig op het proces van toekomstig herstel. ‘Anders,’ zo voorziet Smulders, ‘resteert een functie als potentieel doorgeefluik van allerlei noodfondsen en -middelen, zonder in dat ecosysteem dat iedereen zo belangrijk vindt, de juiste interventies te plegen als overheid te midden van een recessie waarbij ondernemers een pro-actieve overheid nodig hebben. Als er ooit behoefte was aan een strategie waarbij de overheid ook even namens de ondernemer denkt, dan is dat nu. Even geen lange interviewlijsten afwerken, maar ageren met concrete maatregelen.’