VNG maakt werk van te lage inflatiecorrectie

Gemeenten kregen vanaf 2026 al een miljardenkorting te slikken door kabinetsbezuinigingen, nu dreigen ze ook nog eens voor miljarden het schip te gaan door een te lage inflatiecorrectie. ‘Dit punt komt er bij’, verzuchten ze bij de Vereniging van Nederlandse Gemeenten, VNG.

Onderzoek

Door slechte voorspellingen van het Centraal Planbureau (CPB) dreigen gemeenten vanaf 2024 elk jaar honderden miljoenen aan inkomsten mis te lopen. Het rijk stort namelijk te weinig in het gemeentefonds omdat het planbureau de inflatie steevast te laag inschat, zo blijkt uit onderzoek van gemeentefondsexpert en Binnenlands Bestuur-columnist Jan Verhagen.

450 miljoen

Met het nieuwe bekostigingssysteem, dat vanaf dit jaar geldt, krijgen de gemeenten en provincies aparte inflatiecompensatie in het gemeente- en provinciefonds. Door de te lage raming krijgen gemeenten dit jaar 450 miljoen euro te weinig inflatiecompensatie – de provincies 35 miljoen. Want die compensatie wordt berekend in mei en wordt door het rijk daarna niet meer aangepast, ook niet als de inflatie uiteindelijk hoger uitvalt. De afgelopen zeven jaar schatte het CPB de inflatie telkens zo’n 1 tot 2 procent te laag in.

Mismatch

Vier jaar onderschatting maakt dat de gemeenten twee tot drie miljard euro te weinig inflatiecompensatie krijgen. Deze uitkomsten het onderzoek van Verhagen vragen volgens de gemeentelijke koepelorganisatie ‘serieuze aandacht’. De VNG gaat er nadrukkelijk aandacht voor vragen in de gesprekken met de fondsbeheerders, de ministeries van Binnenlandse Zaken en Financiën. ‘Het komt voor ons niet als een volstrekte verrassing, want we hebben van onze leden [de gemeenten/red] al signalen gekregen dat er sprake was van een mismatch. Goed dat dit nu helder op een rij staat. We hebben al afspraken gemaakt met het vorige kabinet om goed te kijken naar de BBP-systematiek. Die systematiek is weliswaar voorspelbaarder dan de vorige (trap-op, trap-af) systematiek, maar is nog niet perfect. De stijging van de zorgkosten zit er bijvoorbeeld niet goed in, en dit punt komt er bij.’

Extra onderzoek

Ook het IPO, de koepelorganisatie van de provincies zegt serieus te kijken naar de resultaten van dit onderzoek en dat benoemen in de lopende gesprekken met het rijk. Dit om een goede balans tussen ambities, taken, middelen en uitvoeringskracht te vinden. Onlangs hebben de provincies met het rijk al afgesproken dat er extra onderzoek nodig is naar de vraag of de BBP-systematiek voldoende meebeweegt met de kosten van de beleidsterreinen openbaar vervoer, infrastructuur en natuur.

‘Het gemeente- en provinciefonds moeten hun reële waarden blijven behouden, zodat provincies en gemeenten instaat zijn hun taken goed uit te voeren’, aldus het IPO. ‘Wanneer de inflatiecorrectie achterloopt op de werkelijke inflatie betekent dit dat wij minder kunnen realiseren.’