Gemeenten VS aan rand financiële afgrond

De economische gevolgen van de corona-pandemie zijn voor sommige lokale overheden in de Verenigde Staten verwoestend. De gemeente Fairfield (Alabama) heeft faillissement aangevraagd.

Onvermijdelijk

Het gemeentebestuur van Fairfield (10.500 inwoners) wist na jaren van dalende inkomsten en uitstaande financiële verplichtingen geen andere uitweg meer dan een faillissementsaanvraag te doen. Die situatie dreigt voor meer gemeenten, zo leert de website van de International City/Council Management Association (ICMA). Onder andere Chicago, Philadelphia en Dallas hebben inmiddels minder dan de helft van de benodigde middelen om de bestaande pensioenverplichtingen na te komen. Dat is een probleem voor veel steden: vanwege de dreigende recessie zullen ze de stijgende pensioenkosten moeten dekken, terwijl er minder inkomsten binnenkomen. Forse bezuinigingen en een kerntakendiscussie zouden volgens een aangehaald artikel in het tijdschrift Public Management ‘voor de meeste, zo niet alle, lokale overheden onvermijdelijk zijn.’

Trump

Faillissementsaanvragen zijn voor lokale overheden een laatste redmiddel. De wet voorziet niet in enige federale financiële bijstand voor noodlijdende gemeenten. En president Trump voelt er niets voor ze vanwege corona te ondersteunen.

Gemeentelijke overheden komen voor zo’n het faillissement in aanmerking wanneer zij bepaalde basisdiensten niet meer kunnen leveren – denk aan politie, brandweer en medische nooddiensten – en/of hun schulden niet meer kunnen betalen vanwege dalende (belasting)inkomsten. Een faillissement beschermt gemeenten niet alleen tegen schuldeisers, maar stelt ze ook in staat hun activiteiten, personeel en schuldenlast te herstructureren.

Verlaging salaris

Tot de potentiële schuldeisers horen onder meer medewerkers (ook de  gepensioneerde) met pensioenuitkeringen. Gemeenten kunnen via een faillissement deze pensioenverplichtingen aanpassen en collectieve arbeidsovereenkomsten te wijzigen. Er zit voor gemeenten wel een risico aan zo’n aanvraag: het kan de kredietwaardigheid verminderen, waardoor nieuwe leningen duurder worden. Een ander gevaar is dat de negatieve publiciteit, naast de angst voor belastingverhogingen om gemeentelijke begrotingstekorten te dekken, inwoners of bedrijven ertoe aanzet te verkassen. En zo kan het gevolg zijn van een verlaging van de pensioenuitkeringen en/of salarissen in de publieke sector dat ambtenaren elders een betrekking zoeken.

Zeldzaam

Faillissementsaanvragen door lokale overheden blijven overigens zeldzaam in de Verenigde Staten. De laatste 20 jaar waren 31, waarvan er 12 uiteindelijk weer werden ingetrokken. De belangrijkste zijn Puerto Rico, Detroit, en Orange County. De meest recente: Vallejo (2008) en Stockton (2012).