Zwakke plekken rechtsbescherming bij dataverwerking blootgelegd

Voor bestuursorganen is het door technologische ontwikkelingen steeds eenvoudiger geworden om op grote schaal persoonsgegevens te verzamelen en deze te gebruiken bij publieke taken of besluitvorming. In een proefschrift beschrijft universitair docent staats- en bestuursrecht Fatma Çapkurt van Universiteit Leiden waarom burgers vaak te weinig beschermd worden.

Çapkurt, lid van de Commissie Persoonsgegevens Amsterdam van de gemeente Amsterdam en Ethische Klankbordgroep van de politie rondde vorige week haar proefschrift af over de organisatie van rechtsbescherming tegen dataverwerkingen door de overheid. Ze beschrijft dat het toepassen van het gegevensbeschermingsrecht en rechtsbescherming nationale aangelegenheden zijn, waarvoor nationale bestuursorganen en rechters die handelen op basis van nationaal procesrecht verantwoordelijk zijn.

Onduidelijk hoe burger verwerking kan stoppen

De Algemene wet bestuursrecht (Awb) fungeert volgens haar als een belangrijk vehikel om het Europees gegevensbeschermingsrecht te laten doorwerken in de Nederlandse rechtsorde. Toch wordt er maar weinig aandacht besteed aan de vraag hoe een burger kan aangeven dat het de bestuurlijke verwerking van zijn gegevens wil stoppen. Haar proefschrift maakt inzichtelijk hoe burgers aan de hand van de AVG en de Awb kunnen ageren tegen de bestuurlijke verwerking van hun gegevens. De belangrijkste bevinding van het proefschrift is dat de AVG in het stelsel van bestuursrechtelijke rechtsbescherming gebrekkig doorwerkt, waardoor burgers onvoldoende rechtsbescherming krijgen.

Verschillende grondslagen geven problemen

In het bestuursrecht kan iemand alleen bezwaar maken tegen officiële besluiten van de overheid (Awb-besluiten). Maar als een burger zijn privacyrechten wil beschermen tegen een overheidsinstantie, gaat het vaak niet om een besluit, maar om wat de overheid feitelijk doet, zoals het verwerken van zijn gegevens, legt Çapkurt uit. In het proefschrift worden diverse voorbeelden van problemen voor rechtsbescherming bij rechterlijke uitspraken geïllustreerd. Er worden door Çapkurt ook denkrichtingen beschreven waarmee de AVG beter zou kunnen doorwerken in bestuursrechtelijke rechtsbescherming.

Het proefschrift is hier te vinden.