Zuurmond in afrondend verslag vernietigend over overheidscultuur

Regeringscommissaris Informatiehuishouding Arre Zuurmond heeft de staatssecretaris van Koninkrijksrelaties en Digitalisering Zsolt Szabó in een brief een afrondend verslag gestuurd. Daarin is hij onder meer vernietigend over de cultuur en structuur binnen de overheid.

Zuurmond werkte vanaf januari 2022 als regeringscommissaris, maar hij moest zijn werkzaamheden vroegtijdig neerleggen vanwege ziekte. In een afrondend verslag feliciteert hij de nieuwe staatssecretaris Szolt Szabó. De regeringscommissaris begint zijn brief met het benoemen van positieve resultaten die in zijn werkzame periode werden geboekt, waaronder het systematisch en navolgbaar opslaan van de grote hoeveelheden e-mails, het archiveren van websites, het openbaar maken van beslisnota’s en het belang van goede informatiehuishouding structureel op de agenda te zetten.

Tegelijkertijd heeft Zuurmond ook grote zorgen. ‘Bijna dagelijks lees ik berichten over een falende overheid, waarbij dat falen een sterke i-component heeft (in oorzaak of in oplossing). Soms word ik daar, zelfs op mijn ziekbed, vreselijk boos en verdrietig van.’ Hij noemt onder meer eenverdieners die onder het absolute minimum moeten leven, gestolen auto’s die vanwege privacy redenen niet gedetecteerd mogen worden met scanauto’s en voortvluchtigen die bij de gemeente ‘gewoon’ een paspoort konden aanvragen.

'Bureaucratisch, verkokerd, legalistisch'

De belangrijkste conclusie die de regeringscommissaris trekt, is dat de slechte informatiehuishouding slechts een symptoom is van de structuur én cultuur van onze overheid. 'Die is bureaucratisch, verkokerd, legalistisch, te veel gericht op rechtmatigheid in plaats van op rechtvaardigheid. Zij is te reactief en handelt te veel in de verleden tijd. Een vernieuwingsoperatie binnen dat paradigma heeft geen zin.'

Zuurmond raadt de nieuwe staatssecretaris daarom aan om vanuit een nieuw, richtinggevend paradigma te werken. 'Uw streven om de coördinatierol stevig op te pakken is er een naar mijn hart. We hebben een coördinerend bewindspersoon nodig die – middels de Algemene Informatiewet - centraal stuurt op de informatievraagstukken. Want nu gebeurt er nog te veel in silo’s.'

Weerstand bij vernieuwing

Zuurmond vreest dat Szabo tegengewerkt zal worden bij vernieuwing. 'Ik wil ervoor waken dat u op dezelfde weerstand stuit als ik, maar ook mijn indirecte voorganger Bas Eenhoorn (Digicommissaris). Elke keer worden daar ten onrechte de artikelen 42 en 44 van de Grondwet voor gebruikt. Beleidsinhoudelijke verantwoordelijkheid betekent niet dat je als departement volledige vrijheid hebt op inrichtingsvragen (…), ook niet op het I-terrein.'

De volledige brief van de regeringscommissaris is hier te lezen.