Lidstaten steunen Europese Data Act

De lidstaten van de Europese Unie hebben hun goedkeuring gegeven aan de Europese Data Act (EDA). Het voorstel heeft als kerngedachte dat burgers van EU-lidstaten gemakkelijker en sneller informatie kunnen delen met Europese overheidsinstellingen, bedrijven en andere publieke en private instanties.

Grip op eigen gegevens

De Data Act moet ervoor zorgen dat iedere inwoners van de Europese Unie grip heeft op de eigen gegevens. Zo komen er regels in de EU over wie er toegang heeft tot en gebruik mag maken van data uit slimme apparaten. Hierdoor krijgen consumenten en bedrijven meer zeggenschap. Ook kunnen ze makkelijker overstappen tussen clouddiensten en diensten van verschillende cloudaanbieders met elkaar verbinden. Voor deze beide belangrijke onderdelen van de Data Act heeft Nederland zich tijdens de onderhandelingen ingezet.

Meer transparantie over datagebruik

De EDA heeft een aantal voordelen voor zowel organisaties als burgers. Voor organisaties zal de wet het gemakkelijker maken om toegang te krijgen tot de data die ze nodig hebben om innovatieve producten en diensten te ontwikkelen. Het is de bedoeling burgers meer controle krijgen over hun eigen data en het duidelijker wordt hoe hun data worden gebruikt. Daarnaast is het de bedoeling dat de EDA voordelen gaat bieden aan de Europese economie als geheel. De wetgeving moet de ontwikkeling van nieuwe markten en producten stimuleren, en dient ertoe te leiden dat er meer banen worden gecreëerd in de data-economie.

Nieuwe rechten en plichten

De EDA werd in november 2020 door de Europese Commissie gepresenteerd. De Data Act is op 25 januari 2023 door het Europees Parlement en de Raad van de Europese Unie goedgekeurd. De wet is van toepassing op alle organisaties die data verzamelen of verwerken in de EU, ongeacht hun omvang of sector. De wetgeving brengt een aantal nieuwe rechten en plichten met zich mee. Zo verplicht de wet om databezitters om toestemming te vragen om hun date te delen met andere organisaties, om hen te informeren over hoe hun data worden gebruikt, om toestemming te vragen data te delen met andere organisaties en om de privacy van databezitters te beschermen.

De EDA moet nog worden ingevoerd. De lidstaten van de EU hebben twee jaar de tijd om de wetgeving in hun nationale wetgeving op te nemen. De EDA zal naar verwachting in 2025 in werking treden.

Te ruime toegang tot persoonlijke gegevens

Niet iedereen is er van overtuigd dat de EDA voldoende garanties biedt dat er geen misbruik van data gemaakt zal worden. Critici maken zich zorgen over de privacy van individuele burgers. Ze vrezen dat de Data Act een te ruime toegang tot persoonlijke gegevens mogelijk maakt, met name in noodsituaties waarbij overheidsinstanties toegang krijgen tot gegevens die momenteel in handen zijn van particuliere bedrijven.