Error 404 dreigt voor websites

Implementatie modern internet bij gemeenten stokt

Voor het toewijzen van IP-adressen aan computers maken gemeenten meestal nog gebruik van Internet Protocol versie 4 (IPv4). Gebruikers hebben nu vaak nog zelf een IP-adres dat compatibel is voor IPv4, of zowel IPv4 als IPv6. Maar IPv4 raakt snel op. Wanneer gemeenten geen haast maken met overstappen naar IPv6, zullen ze als IPv4 ‘opgeraakt’ is, voor steeds meer internetters onbereikbaar worden.

Als er geen gebruik wordt gemaakt van modern internet, ontstaan er stilletjes aan steeds meer problemen. Die zijn niet meteen voor iedereen zichtbaar. Het is een geleidelijk degradatieproces. De eerste problemen doen zich nu al voor in ontwikkelingslanden, waar IPv4-adressen niet zo voorradig zijn als in ons land. Hier hebben we een voorraad die langzaam opraakt. Als dat zo ver is, zul je zien dat de toegankelijkheid van websites geleidelijk afneemt. Een aantal inwoners kan dan bijvoorbeeld niet meer op een gemeentelijke site terecht. En dan kan het zijn dat je als gemeente in korte tijd in één keer moet overstappen, met alle gevolgen voor de dienstverlening van dien.

Uit een test van Binnenlands Bestuur blijkt dat 41 van de 51 onderzochte gemeenten niet aan de standaarden voor een modern internetadres voldoen. Daarnaast hebben 47 van deze 51 gemeentelijke e-mailservers ook geen modern IP-adres. Een overstap naar IPv6 kan heel snel worden gemaakt, maar kan een zeer kostbare operatie zijn. Alle apparatuur en kennis moet dan in een keer worden vervangen worden. Dat levert behalve die kosten ook veel ongemak op.

De problematiek rondom internetadressen werd voor het eerst gesignaleerd in de jaren negentig. De voorraad bleek met een totaal van 4 miljard internet adressen namelijk eindig. Rond het millennium is het nieuwe internetprotocol voor het toewijzen van IP-adressen gereed gemaakt, waardoor de voorraad internetadressen weer ‘oneindig’ is. Maar dan moeten overheden, bedrijven en burgers wel overstappen.

‘Toen IPv6 gereed was, was het de bedoeling dat iedereen er gelijk mee aan de slag te gaan’, zegt Erik Huizer. Concrete maatregelen bleven volgens de CTO bij Surfnet en voorzitter van de Nederlandse IPv6 Taskforce echter uit. De taskforce werd opgericht om het IPv6-bewustzijn in Nederland aan te wakkeren. ‘ Na een aantal jaren zijn we ook begonnen met de adoptie van IPv6 op gang te krijgen. Een jaar of zes geleden kwam IPv6 op de ‘Pas toe of leg uit-lijst’ van Forum Standaardisatie.’

Slechte excuses
Toch zijn er ook na zes jaar nog altijd veel te weinig overheden die IPv6 gebruiken voor hun internetadres. Dat is opmerkelijk, vindt Huizer. ‘Ik heb veel slechte excuses van gemeenten voorbij zien komen, bijvoorbeeld dat leveranciers het nog niet kunnen leveren, terwijl vrijwel iedere leverancier het inmiddels aanbiedt. De enige reden waarom je als gemeente nu nog geen IPv6 hebt, is simpelweg omdat er niet genoeg prioriteit aan is gegeven.’ In de tijd dat IPv6 net op de lijst voor open standaarden was geplaatst, trokken onder andere Breda en Alkmaar de kar.

Huizer: ‘Zij kwamen bij de implementatie veel kinderziektes tegen, die ze hebben kunnen oplossen. Door die ervaring kunnen ze andere gemeenten veel leren. Er was veel belangstelling van andere gemeenten, maar deze is amper concreet geworden.’ Gemeenten maken nu nog altijd geen haast. Huizer vergelijkt de aanschaf van IPv6 door een gemeente met een nooduitgang voor een café. ‘Het levert je geen extra klanten op, maar je moet het wel hebben. Dat is ook het grote probleem voor marktpartijen’, aldus Huizer. De randvoorwaarden om over te stappen naar IPv6 worden evenwel steeds beter.

‘KPN, bijvoorbeeld, levert het bij klanten en overheden nu standaard aan. Er is inmiddels op de markt wel het een en ander veranderd om de adoptie te versnellen. Iedere gemeente vernieuwt zijn website of verandert zijn hosting wel een keer. Dat is een ideaal moment om naar IPv6 te gaan.’ Waarom dat zo weinig gebeurt is hem een raadsel. De implementatie is niet heel ingewikkeld. Huizer. ‘Het is vooral een kwestie van tijd investeren. IPv6 wordt technisch inmiddels goed ondersteund.’

Deadline ontbreekt
KING, het Kwaliteitsinstituut Nederlandse Gemeenten, probeert modern internet onder de aandacht probeert te brengen bij gemeenten. ‘Het moet echt sneller verlopen dan nu gebeurt, anders ontstaan er problemen. De overheid heeft een voorbeeldfunctie en is tegelijkertijd ook een groot afnemer van internetadressen, waardoor zij de markt stimuleren om ook te investeren’, aldus Huizer. In andere landen is de adoptiegraad een stuk hoger. ‘In België is de adoptiegraad inmiddels bijna 50 procent, in Duitsland 30 procent. In Nederland zitten we nu op 8,57 procent. We lopen flink achter, terwijl we normaal gesproken vooroplopen.’

Over de oorzaak van het feit dat bijvoorbeeld België zoveel verder is, heeft Huizer een vermoeden. ‘Binnen de Belgische IPv6 Task Force hebben ze een datum gekozen waarop iedereen moest zijn overgestapt naar IPv6. Dat heeft effect gehad. In Nederland polderen we liever even door en verzinnen we excuses om het niet te doen. Er bestaat voor het overstappen naar IPv6 helaas geen harde deadline zoals destijds met de Milleniumbug.’

Campagne
KING zegt niet goed te kunnen oordelen over de stand van zaken bij overheidswebsites, maar ziet wel dat gemeenten steeds actiever worden met de implementatie van IPv6. Met de hulp van een grote campagne van KING en Logius die binnenkort van start gaat, moet er snel meer gebeuren. In twee fases moet IPv6 zijn geïmplementeerd bij gemeenten. Voor eind 2017 moeten alle gemeentelijke websites en externe mailservers IPv6 compliant zijn. Op dit moment zijn de websites van 22 gemeenten al bereikbaar via IPv6. Tussen 2018 en eind 2019 moeten ook de interne organisaties van gemeenten over zijn op IPv6. KING heeft gemeenten gevraagd om het plan hiervoor eind 2017 te hebben uitgewerkt.

Volgens de woordvoerder is er tot nu toe te weinig ‘sense of urgency’ geweest bij gemeenten. ‘De vele convenanten en manifesten maakten kennelijk geen indruk. KING verbindt de implementatie van IPv6 met de realisatie van de Digitale Agenda 2020. Het realiseren van de meeste ambities uit die agenda is alleen maar mogelijk wanneer IPv6 is geïmplementeerd.’

Gemeenten met IPv6*
KING laat op 9 maart van dit jaar aan Binnenlands Bestuur weten dat alleen de websites van onderstaande gemeenten bereikbaar zijn via IPv6. Dit betreft de situatie van de gemeentelijke websites. De emailservers zijn hierbij niet meegenomen.
Alkmaar
Almelo
Best
Breda
Dinkelland
Heerlen
Hellendoorn
‘s-Hertogenbosch
Hoorn
Houten
Kampen
Lochem
Moerdijk
Oostgelre
Oudewater
Roermond
Roosendaal
Tubbergen
Venlo
Vught
Woerden
Zwolle

*bron: KING