Komt dit bericht echt van de gemeente? Check het vinkje

Op Facebook gaat een afbeelding rond waarop een aantal torenhoge windmolens is ingetekend in de directe omgeving van een klein dorp. De afbeelding lijkt onderdeel van een milieueffectrapportage. Maar is dat wel zo? In de echte rapportage is de afbeelding niet te vinden. Bovendien is het formaat van het geplande windmolenpark in werkelijkheid een stuk bescheidener.

Een zogeheten Proof of Provenance laat zien waar online content vandaan komt en welke bewerkingen er hebben plaatsgevonden. Dat maakt het makkelijker voor een gebruiker om te bepalen in hoeverre het te vertrouwen is.

Betrouwbaarheid controleren

Het bovenstaande is een fictief voorbeeld van desinformatie. Moeilijk te bestrijden door de gemeente en reuze effectief, want hoeveel Facebookgebruiker controleren nou de authenticiteit van iets dat er op het eerste gezicht betrouwbaar uitziet? Een techniek met digitale certificaten, Proof of Provenance genaamd, moet mensen meer inzicht geven in de betrouwbaarheid van online content. Een consortium onder leiding van PublicSpaces kreeg vorig jaar een subsidie van het Ministerie van Binnenlandse Zaken voor pilots met deze techniek. De pilots gaan in de zomer van 2022 van start.

Het consortium bestaat verder uit NPO, Beeld en Geluid, de Koninklijke Bibliotheek, Waag, VPRO, KRO-NCRV de stichting Privacy by Design en de Radboud Universiteit. Projectleider Geert-Jan Bogaerts van PublicSpaces vertelt: 'Proof of Provenance pretendeert niet om waarheid van onwaarheid te scheiden. We doen geen uitspraak of iets waar is, of wellicht satirisch, of een grap. We geven aan wie de oorspronkelijke maker van de content op de webpagina is en of er iets aan is veranderd.'

Ongewijzigde content

Dat is handig voor een organisatie, zoals een overheid, die wil garanderen dat hun content integraal en ongewijzigd bij een eindgebruiker komt. De techniek is ook geschikt om bijvoorbeeld aan te tonen of een websitebezoeker een inwoner is. Een gemeente die bijvoorbeeld de mening wil peilen van bewoners zonder dat een landelijke organisatie de peiling kaapt, kan ermee controleren of de bezoeker van een gemeentesite ook een inwoner van de stad is. Andere gegevens, zoals hun naam, hoeven inwoners niet vrij te geven.

Digitale certificaten werken met de bewezen technologie die ook achter https zit, de beveiligde omgevingen van webpagina's en mail. Op dit moment ontwikkelt PublicSpaces de technische architectuur. Een onderdeel van het project is C2PA, een standaard die door onder meer Adobe en Microsoft is ontwikkeld voor afbeeldingen en video's. PublicSpaces wil dit uitbreiden met de context van een ingesloten afbeelding: het geheel van totstandkoming van informatie die bijvoorbeeld op een website of in een nieuwsbrief te vinden is.

Vinkje in de bovenhoek

De grootste uitdaging zit niet in de technologie, maar in de gebruikerservaring. 'We zoeken een simpele en transparante manier om duidelijk te maken dat iets volledig veilig is, zoals een vinkje in de bovenhoek,' vertelt Bogaerts. 'Iemand die de diepte wil induiken, moet vervolgens met één klik de volgende stappen kunnen zetten om de raw footage te bekijken, de oorspronkelijke digitale registratie, of te zien waar verschillen zijn aangebracht of wie de ondertekening heeft gedaan. Hoe geef je dat vorm? We zijn druk aan het ontwerpen, maar dit is ook typisch iets dat in de praktijk moet blijken.' In september zijn de pilots afgerond. Dan wordt besloten of Proof of Provenance een blijvertje is.