Ambtenaren van de toekomst kunnen omgaan met BOLD

BOLD is geen onweerstaanbare aftershave voor echte mannen. BOLD is wat saaier, maar best belangrijk. BOLD staat voor Big, Open en Linked Data. BOLD is de grondstof voor modern bestuur. Mensen die kunnen omgaan met BOLD, data-analisten en modellenbouwers, zijn de beleidsambtenaren van de toekomst. 

Mensen die willen weten hoe de overheid tot beslissingen is gekomen, kunnen dat alleen als ze inzage hebben in de data én de manier waarop die toegepast zijn. Data analyse is geen neutrale wetenschap. Data analisten bouwen formules (algoritmes) waarin allerlei ervaringen, veronderstellingen, oordelen en soms vooroordelen verwerkt zijn. Openbare archiefinstellingen hebben tot taak iedereen in staat te stellen het handelen van onze overheid te reconstrueren. Daarom bevat het archief van de toekomst BOLD en algoritmes.

In de term BOLD worden drie karakteristieken van data verenigd. BIG Data staat voor het fenomeen dat door combinatie van enorme collecties gegevens verbanden en patronen zichtbaar worden. Tot voor kort waren dat soort inzichten beperkter, want het resultaat van tijdrovende steekproeven en statistisch onderzoek. Onze samenleving produceert grote hoeveelheden data. Van gezondheidszorg tot mobiliteit, van studieprestaties tot consumentengedrag. Veel data leveren wij zelf gewenst of ongewenst. Steeds meer data worden geleverd door alle apparaten en sensoren om ons heen. Onder de noemer OPEN Data worden door de overheid verzamelde data vrij beschikbaar gesteld aan derden zodat die daarmee nieuwe producten en diensten kunnen leveren. Denk bijvoorbeeld aan Buienradar, die data van het KNMI herverpakt en aanbiedt. Of aan verzekeringsmaatschappijen die risicoprofielen opstellen. Of aan apps voor toeristische wandelingen met historische foto’s uit archieven. LINKED Data verwijst vooral naar de technische voorwaarden voor het gebruik van deze data: ze moeten met elkaar kunnen praten in dezelfde machinetaal en dezelfde formats.
 

De berg BOLD groeit exponentieel en dus de gebruiksmogelijkheden. Ik vind dat, behalve ons daarover te verbazen en ervan te profiteren, we kennis moeten kunnen nemen van de keuzes die op basis van BOLD worden gemaakt. BOLD is meer dan een verdienmodel en een effectieve manier om bijvoorbeeld belastingfraude op te sporen, het beïnvloedt ons dagelijks leven. BOLD kan bijvoorbeeld ook worden ingezet om ons gedrag te voorspellen. Bekend is het smart city project Stratumseind 2.0 in  Eindhoven. Het geluid en de drukte worden vanuit talloze meetpunten in café’s en op straat geanalyseerd zodat, wanneer ‘s nachts de stemming dreigt om te slaan, tijdig een vechtpartijtje kan worden voorkomen. Dan komt er wat gezelliger of feller licht en de vechtlust neemt af zonder dat iemand weet waarom. Ideaal toch?

Bij dit soort ontwikkelingen lopen onze reacties altijd een beetje achter. Dat is logisch want we geven liever voorrang aan creatieve nieuwe toepassingen. Ik ben er echter van overtuigd dat wij bij de toepassing van BOLD net zulke eisen moeten stellen aan verantwoording en transparantie van de overheid als we doen bij andere beleidsprocessen. Ook archieven vervullen daarbij een rol, want in archieven kan iedereen onderzoeken hoe overheidsbeleid tot stand is gekomen. Een archief is altijd een plaats geweest voor herinterpretatie van het verleden en moet dat ook in de toekomst kunnen blijven. BOLD en de algoritmes zijn het archiefmateriaal van de toekomst. Niet alleen voor échte mannen, maar voor iedereen.
 

Marens Engelhard, Algemeen Rijksarchivaris

Lees hier meer columns van Marens Engelhard