Klokkenluider gemeente ontvangt privacy-award

Bits of Freedom kende maandag de Felipe Rodriguez Award toe aan een anonieme klokkenluider, die vorig jaar waarschuwde voor de manier waarop gemeenten omgaan met de AVG. De prijs is bedoeld voor mensen die een positieve bijdrage leveren aan de privacy.

Grootste privacyschenders

Minister Hanke Bruins Slot van Binnenlandse Zaken en eurocommissaris Ylva Johansson zijn maandag uitgeroepen tot de grootste privacyschenders. Ze kregen een Big Brother Award van de burgerrechtenorganisatie Bits of Freedom. De eurocommissaris kreeg de meeste stemmen van het publiek, terwijl een jury voor de minister koos.

Naleving AVG

De klokkenluider krijgt de Felipe Rodriquez Award omdat hij zijn ervaringen als functionaris gegevensbescherming bij de gemeente met Bits of Freedom wilde delen. In 2022 deed Bits of Freedom onderzoek naar de naleving van de AVG door de 10 grootste gemeenten. De stichting nam daarvoor contact op met verschillende toezichthouders bij gemeenten, maar niemand wilde met hen praten. De klokkenluider was de eenzame uitzondering. Hij vindt dat zijn ervaringen staan voor grotere en structurele problemen in Nederland.

In een door Bits of Freedom voorgelezen boodschap liet de klokkenluider weten trots te zijn om een bijdrage te leveren aan het bespreekbaar maken en houden van het belang van het grondrecht op privacy. ‘Het feit dat dit interview nodig was, en dat het daarnaast niet mogelijk is om deze award persoonlijk en herkenbaar in ontvangst te nemen, zegt helaas wel iets over de naleving van de wet door gemeentelijke bestuursorganisaties. En over de ontbrekende transparantie daarover,’ schrijft hij.

Grenzeloze datahonger

Minister Bruins Slot was genomineerd als grootste privacyschender omdat zij als minister verantwoordelijk is voor de inlichtingendienst AIVD. Volgens Bits of Freedom helpt ze bij ‘het faciliteren van de grenzeloze datahonger van de geheime diensten en het afbreken van het toezicht op diezelfde diensten’. Bruins Slot neemt de prijs later deze week in ontvangst en reageert dan op de uitverkiezing.

Massale scans

Eurocommissaris Johansson werkt aan maatregelen tegen het online seksueel misbruiken van kinderen. Zo zouden veelgebruikte diensten de opdracht kunnen krijgen om te zoeken naar kindermisbruik op hun platforms, een zogenoemde 'detection-order'. Alles wat ze vinden, zouden ze dan moeten melden. Zo'n bevel ‘slaat de plank volledig mis’, vindt Bits of Freedom. Alleen kunstmatige intelligentie is in staat om zulke massale scans uit te voeren en die kan de context van een foto niet inschatten, aldus de organisatie. ‘Het voorstel uit Brussel zal ertoe leiden dat heel veel onschuldige chats, foto’s en video’s worden gecriminaliseerd. Het zorgt er ook voor dat veel mensen onterecht zullen worden beschuldigd van seksueel misbruik van kinderen.’

Kinderen beschermen

Johansson vindt dat ze de prijs niet verdient. Haar plannen moeten juist voorkomen dat de opsporing van online kinderporno volgend jaar helemaal tot stilstand zou komen, omdat dan een uitzondering op de privacyregels afloopt. Johanssons wetsvoorstel zou de opsporing aan strikte regels en voorwaarden binden en alleen toestaan ‘als het absoluut noodzakelijk is’. Ze peinst er daarom niet over om het wetsvoorstel in te trekken, zoals Bits of Freedom bepleit. ‘We moeten onze kinderen beschermen. Minstens zo goed als onze apparaten.’

De Big Brother Awards worden voor de zeventiende keer uitgereikt. Voor het eerst gaat de 'prijs' naar een vertegenwoordiger van de Europese Unie. De twee andere genomineerden waren minister Dilan Yeşilgöz-Zegerius (Justitie en Veiligheid) en burgemeester Femke Halsema van Amsterdam. (ANP/Redactie)