Bibliotheken kunnen gewoon door op het e-books-pad

In tegenstelling tot wat een kamerbrief van minister Bussemaker van OCenW vorige week doet vermoeden, kunnen de openbare bibliotheken gewoon doorgaan met het tijdelijk uitlenen van e-books.

'Geen ruimte binnen regelgeving'
Eind 2011 kondigde toenmalig staatssecretaris Halbe Zijlstra aan het vraagstuk van het digitale leenrecht te laten verkennen. Dat zou de weg banen naar een gezamenlijke digitale infrastructuur voor alle gemeentelijke bibliotheken. De huidige Auteurswet, de Richtlijn verhuurrecht en uitleenrecht en de Auteursrechtrichtlijn 2001 zijn inmiddels door een onderzoeksbureau tegen het licht gehouden. Voor het online ter beschikking stellen van e-books laat deze regelgeving geen ruimte, is de expliciete conclusie.

E-book is een dienst
Dat wisten we al en toch verandert er niets, zeggen de Vereniging Openbare Bibliotheken (VOB) en Bibliotheek.nl in een persbericht. Bibliotheken stellen al e-books tijdelijk ter beschikking en zullen dat blijven doen. Het was al duidelijk dat een e-book juridisch niet als een papieren boek behandeld kan worden, dus in de brief van minister Bussemaker staat niets nieuws. Er is alleen maar mee bevestigd dat een e-book een dienst is, en geen boek. De uitleen van e-books is het afgelopen jaar al veelvuldig geregeld middels aparte contracten die rechtstreeks met uitgevers en rechthebbenden worden gesloten.

Omfloerst
"We moeten het gewoon titel voor titel regelen met de uitgevers", zegt een directeur Diederik van Leeuwen van Bibliotheek.nl, de gezamenlijke digitale dienstenontwikkelaar van de bibliotheken. "De brief is wat onhandig geformuleerd en dat geeft een verkeerd beeld." Het afzonderlijk afsluiten van contracten met de uitgevers staat ook de bouw van een centrale infrastructuur voor de bibliotheken op dit gebied niet in de weg, stelt hij. "We zijn bezig met de bouw van een clearinghouse waarin onder andere de identificatie van de lener wordt geregeld. En er komen een aantal grote contracten aan met uitgevers." De huidige 500 rechtendragende e-book-titels zullen einde dit jaar in aantal al zijn gegroeid tot 2000.

E-books 'streamen' 

Technisch gesproken zal er sprake zijn van 'streamed' lezen, waarbij steeds een volgend stukje van een boek door de lezer online kan worden opgehaald. "Dat is de standaard in het uitlenen van e-books en de uitgevers voelen zich daar het meest comformtabel bij." Van Leeuwen denkt absoluut niet dat het bedrijfsmodel van de bibliotheken door de digitalisering onder druk staat. "De fysieke biliotheek heeft een heel andere functie dan een digitale bibliotheek. De een kan de ander niet vervangen." Hij denkt dat het huidige aantal leden van vier miljoen alleen maar zal groeien.