De overheid dient burger te kennen

De uitspraak ‘een ieder wordt geacht de wet te kennen’ zal je vast bekend voorkomen. Die staat overigens niet in de wet, maar het is een rechtsbeginsel. Het houdt in dat wie zich niet aan de regels houdt, zich niet zomaar kan verschuilen achter het feit dat hij of zij de regels niet kende. Tenminste, als het om regels gaat die keurig gepubliceerd zijn in de Staatscourant of op andere manieren bekend zijn gemaakt.

Nu is er helemaal niemand die alle regels kent. We hoeven ook geen actieve kennis van alle regels te hebben, maar wel van de regels op het terrein waarop ik actief ben in het maatschappelijke verkeer. Dus als ik een oude schoolbus koop, zoals ik onlangs deed, wordt er wel van mij verwacht dat ik me even verdiep in de regels die daar bij horen.

Dat blijkt nog geen gemakkelijke opgave. De Staatscourant ligt niet op mijn nachtkastje. En als leek ben ik me er niet altijd van bewust welke regels allemaal relevant zijn in zo’n situatie. In korte tijd raak ik al googelend verstrikt in een regelwoud van parkeerbeperkingen, milieuzones, verzekeringsvoorwaarden en veiligheidsvoorschriften van allerlei verschillende instanties. Nog voor ik de weg oprijd met mijn bus, heb ik zonder dat ik het weet misschien al een aantal regels overtreden. Waar ik op aangesproken kan worden.  

Nu kan er natuurlijk een hoop verbeterd worden aan de vindbaarheid, samenhang en begrijpelijkheid van regels, zodat ik beter de weg kan vinden. Maar ik zou het principe wel eens willen omdraaien: de overheid wordt geacht de burger te kennen. We mogen best van de overheid verwachten dat ze weet welke regels voor burgers relevant zijn en zij die proactief op een rijtje zet. En de overheid mag er ook op aangesproken worden, als ze er een onoverzichtelijk, inconsistent zooitje van maakt. 

Het helpt in de praktijk al dat steeds meer websites zijn ingericht rondom veel voorkomende vragen en dat er wordt ingespeeld op life events. Het maakt al een groot verschil als er één loket is voor ondernemers, voor mensen die wel wat hulp kunnen gebruiken, of voor bouwers en verbouwers. Als de regels rondom sportvissen op een goed leesbaar bord bij de visvijver staan. En het zou helemaal super zijn als de RDW me een overzicht op maat zou sturen van relevante regels, op basis van het kenteken dat nu op mijn naam staat.

Je inleven in degene die aan de regels moet voldoen, levert niet alleen op dat de regels beter opgevolgd worden. Het laat zien dat de inspanningsverplichting en potentiële risico’s niet alleen bij de burger liggen. Dat de overheid bereid is om zelf stappen te zetten om de kloof tussen overheid en samenleving te dichten. Ik kom haar, met mijn Ontregelbus, graag tegemoet.